Áustríà lórí Faransi
Ìjà tó gbogbo àgbáyé gbó gbọn pátápátá ni ìjà tó wáyé láàrín Áustríà àti Faransi, tó bèrè ní 1792 tó sì parí ní 1815. Ìjà yìí jẹ́ ìjà tó kọ́ po tí ó ní ipa ńlá lórí kòntìnéṇtì Europe, ó sì fi ipò ìjọba àti kánjúkánjú orílẹ̀-èdè àgbáyé pín kàkàràkà.
Ìdí pàtàkì ìjà yìí ni ọ̀pọ̀lọpọ̀. Àkọ́kọ́, ó jẹ́ ìjà tó gbogbo àgbáyé gbọ́n pátápátá, nítorí ó kọjú àgbà àwọn orílẹ̀-èdè tó lágbára jùlọ ní àkókò yẹn. Èkejì, ìjà yìí fihàn ìgbòdì tí ó lágbára sí ìṣèjọba àgbà kan tí ó ṣàkóso gusu Europe, tó sì di òfin fún orílẹ̀-èdè míì láti gbógunjọgbẹ̀ sí ìṣèjọba ìdíbò. Ẹ̀kẹta, ìjà yìí mú kí ìgbésẹ̀ àkọ́kọ́ ní òpópónà láti dojuko ìgbàgbó ẹ̀sìn ìgbà náà, tó sì fúnjú ní ìgbeyewo ìmọ̀ àti ìmọ̀ ọ̀rọ̀ tí yóò tẹ̀lé.
Ìbẹ̀rẹ̀ ìjà yìí le sọ̀rọ̀ sí ìgbà tí Faransi ń gbéjà kọ̀, tó sì di ìṣèjọba láti fẹ̀yìntì sí àwọn ìlànà tí ó ń gba ètò àkóso àgbà ní àkókò yẹn. Ìṣèjọba tuntun yìí kọ́ àwọn orílẹ̀-èdè ẹ̀wẹ́ bíi Áustríà àti Prussìa lórí ìbálò, tí ó sì gba orílẹ̀-èdè àwọn tó bá gbéjà kọ̀.
Áustríà àti Prussìa kọ́ àwọn ìgbìmọ̀ Faransi, tó sì gbógunjọgbẹ̀ sí ìṣèjọba ìdíbò. Ní 1792, àwọn ìjọba àgbà mejeéjì sọ fún Faransi ogun, tí ó sì bẹ̀rẹ ìjà tó yóò gbogbo àgbáyé.
Ìjà náà ń gbàjẹ́ pátápátá, àwọn mímì ilé ọ̀tọ̀ àti ìjẹ̀rì tó wáyé sọ́ pé mílíọ̀nù mẹ́ta gbẹ̀yìn ní àkókò náà. Àwọn ẹgbẹ́ méjèèjì lo ìkọ̀ tí ó kún fún ẹ̀rọ̀, àwọn ọ̀rọ̀ ṣíṣòro àti ìjọba ọba tí ń fi ìgbògbò gún.
Ní gbogbo àkókò ìjà náà, Faransi jẹ́ ẹgbẹ́ tí ó lágbára jùlọ, tó ṣàgbà ní Europe àti àwọn ilẹ̀ àjẹsára. Ní ọ̀rọ̀ àgbà, Faransi muu púpọ̀ ilẹ̀ ní Europe, ní gbogbo ọ̀nà wọn fi í di ìjọba tó lágbára jùlọ ní kòntìnéṇtì náà.
Ní ọ̀rọ̀ àjẹsára, Faransi gba àwọn àtúnṣe tó máa mú kí ọ̀rọ̀ àjẹsára ń gbòòrò jùlọ, bíi ìgbàgbọ́ ọ̀fẹ́ àti àwọn ìgbàgbọ́ tí ó yàtọ̀. Àwọn àtúnṣe wọ̀nyí jẹ́ ẹ̀mí fún àwọn ìgbòdìsá gbogbo àgbáyé, tó sì ṣàgbà ní ìgbésẹ̀ òpópónà láti dojuko ìgbàgbó ẹ̀sìn ìgbà náà.
Ìjà náà parí ní 1815 pẹ̀lú ìṣé ìdípò Napoleon, tó jẹ́ tí ó darí ìgbà ìrẹ́pò tó máa mú kí àwọn ìjọba àgbà gbòòrò tó sì mú ìgbàgbó ẹ̀sìn padà bòsípò. Síbẹ̀síbẹ̀, ìjìnlẹ̀ ìyọ́ tí ìjà náà fi wá kò ṣe é fẹ̀yìntì, nítorí ó ti fọ́ gbogbo àgbáyé pọ̀ nígbà yẹn, tí ó sì fi ìṣàn àti ìṣẹ́ tí ó máa tẹ̀lé ṣè.