Ègbá: Ìlú Àgbà, Ìtàn àti Ìṣẹ̀

Ìlú Ègbá jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ìlú tó gbajúmọ̀ jùlọ ní Yorùbáland. Ó wà ní ìpínlè Ogun lónìí, ìlú náà ni ó jẹ́ olú ìjọba àtijọ́ tí ó ń ṣàkóso gbogbo àwọn ilé-ìwé Ègbá pẹ̀lú àwọn ìlú tí ó yí wọn ká. Ègbá ni ó jẹ́ orúkọ ètò àgbà àti ọ̀rọ̀ tí ó ń tọ́ka sí àwọn ènìyàn tí ó jẹ́ ọ̀kan nínú ètò yìí.

Ìtàn Ègbá

Ìtàn Ègbá ṣẹ̀ṣẹ̀ bẹ̀rẹ̀ ní ọ̀rúndún kẹtàlá. Àwọn ẹ̀yà kọ́kọ́ tí ó kọ́kọ́ gbẹ̀ dúró ní agbègbè náà ni àwọn Ìjesà, ṣùgbọ́n wọ́n kúrò nígbà tí àwọn ọmọ Odùduwà dé ní ọ̀rúndún kẹẹ̀ẹ̀dógún. Ọ̀ràn kókó náà ni pé àwọn ọmọ Odùduwà tí wọ́n ṣègbé ní Ìgbò tí a mọ̀ sí àwọn Owu ni wọ́n kọ́kọ́ kọ́kọ́ àgbègbè Ègbá. Àwọn Owu ní gbogbo agbègbè náà ní ìṣàkóso pẹ̀lú àwọn ìlú Olumọ̀, Òkè-Òdan àti Ìlàrọ̀.

Ní ọ̀rúndún kẹrìndínlógún, ọ̀kan nínú àwọn ọmọ àgbà Owu, Olúgbó tí ó jẹ́ Ọ̀rànmíyàn sọ̀rọ̀ nípa lílọ láti kọ́ ilé-ìwé àgbà tuntun. Ó kọ́kọ́ gbé àwọn ẹ̀yà rẹ̀ kalẹ̀ ní ilé-ìwé tuntun kan ní Ìpórò, tí ó jẹ́ ibi tí ó wà ní ilẹ̀ Ifẹ̀, ṣùgbọ́n ó kúrò níbẹ̀ nípa àgbá tó kọ́kọ́ tí ó ṣẹ̀ṣẹ̀ dá. Nígbà tí òfin ìwé àgbà ṣẹ̀ṣẹ̀ ń bẹ̀rẹ̀, ó nílò àwọn ẹ̀pẹ̀ méjìlá, ṣùgbọn bí ojú ọ̀nà ti ń gbòòrò, àwọn ẹ̀pẹ̀ mẹ́ẹ̀ẹ́dógún ni ó gbà láti jẹ́ ọ̀kan nínú àwọn ẹ̀pẹ̀ méjìlá náà.

Àwọn àgbà mẹ́ẹ̀ẹ́dógún náà ṣe irú òfin àgbà tí kò ní ìṣòro, ṣùgbọn àwọn àgbà tí wọ́n kọ́ àwọn ètò wọn kọ́ nínú ìgbó ní ọ̀ràn túnró. Nítorí náà, àgbà tuntun náà jẹ́ gbogbo àgbà, tí àwọn ọmọ kọ́kọ́ sọ̀rọ̀ nípa ìdálòwọ̀dúró wọn lórílẹ̀-èdè tàbí àwọn alágbà nínú àgbà. Àwọn alágbà náà ní agbára láti bẹ̀rẹ̀ àgbélébu nípa àwọn eléwò, tí ó wá jẹ́ àṣà fún àgbà náà.

Ní ọ́rúndún kẹtàdínlógún, ìjọba Àwọn Ẹ̀gbá, tí ó jẹ́ ọ̀rọ̀ tí àwọn ilé-ìwé náà ń lò, ni a dá sílẹ̀. Nígbà náà, àwọn àgbà náà ti ń ṣàkóso ilẹ̀ tí ó to bíi mílíọ̀nù mẹ́rin ní èyí tí ó gbà ètò ìgbésẹ̀ Ìgbò, Ẹ̀gbá, Ìjeṣà, Ìlà, Ègbádò àti Òkè-Òdan.

Ìṣẹ̀ Ègbá

Àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ìgbà ni ó ń lo àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ tí ó jẹ́ ti wọn. Àwọn nílò gbogbo àwọn ohun tí àwọn jẹ́, àwọn sì máa ń lo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn. Àwọn ohun tí ó nílò fún wọn ni àwọn nílò tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn.

Àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ìgbà nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn. Àwọn nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn. Àwọn ohun tí ó nílò fún wọn ni àwọn nílò tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn.

Àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ìgbà nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn. Àwọn nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn. Àwọn ohun tí ó nílò fún wọn ni àwọn nílò tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn.

Àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ìgbà nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn. Àwọn nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn. Àwọn ohun tí ó nílò fún wọn ni àwọn nílò tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn.

Àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ìgbà nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn. Àwọn nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn. Àwọn ohun tí ó nílò fún wọn ni àwọn nílò tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn.

Àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ìgbà nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn. Àwọn nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn. Àwọn ohun tí ó nílò fún wọn ni àwọn nílò tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn.

Àwọn ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ìgbà nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn. Àwọn nílò gbogbo àwọn ohun tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn. Àwọn ohun tí ó nílò fún wọn ni àwọn nílò tí ó nílò fún àwọn tí ó nílò fún wọn.