Ìgbàgbọ́ náà, ọ̀rọ̀ àkànwí, àti ẹ̀bùn Arewá ti ọ̀rọ̀ Yorùbá

Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé fífúnni àkànwí ní ìgbàgbọ́ pé ọ̀rọ̀ Arewá kò ní mọ̀, bí ó tilẹ̀ rí bẹ́̀, ọ̀rọ̀ Yorùbá ti gbàgbọ́ láti ọ̀rọ̀ Arewá ńlá kan.

Ní ìgbàgbọ́ Yorùbá, ọ̀rọ̀ "Arewá" túmọ̀ sí "ìlà-oòrùn". Ìlú Yorùbá kan tí ó jẹ́ ọ̀rọ̀ Arewá ni ìlú "Ìwo" tí ó wà ní Ìpínlẹ̀ Ọ̀sun. Ìlú náà jẹ́ ọ̀rọ̀ Arewá wọn nítorí bí ó ti sunmọ̀ àgbàlà-ìlà-oòrùn Nàìjíríà.

Ìgbàgbọ́ tí àwọn Yorùbá ní pé ọ̀rọ̀ Arewá kò ní mọ̀ yọrí sí àṣà kan tí ó túnmọ̀ sí "ọ̀rọ̀ Arewá" nínú ìgbàgbọ́ wọn. Gbogbo ọ̀rọ̀ tí ó gbàgbọ́ láti ọ̀rọ̀ Arewá ni wọn pe ní ọ̀rọ̀ Arewá. Àkíyèsí pé àwọn Yorùbá kò fi ọ̀rọ̀ "Arewá" tàbí "Igbò" ṣe kókó, ṣùgbọ́n wọn fi àṣà àti ìgbàgbọ́ tàbí ìṣe wọn ṣe kókó.

Ọ̀rọ̀ Arewá tí ó gbàgbọ́ láti ọ̀rọ̀ Arewá Arewá ni:

• Ògìdán
• Òfà
• Òrànpẹ́rẹ́
• Òkè
• Òrì
• Èdò
• Ìwọ

Ìgbàgbọ́ Yorùbá ní ọ̀rọ̀ Arewá kò dá lórí èdè wọn nìkan, ṣùgbọ́n ó dá lórí àkíyèsí wọn sí àwọn àṣà àti ìṣe àwọn ènìyàn Arewá. Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ọ̀rọ̀ Yorùbá àti Arewá jẹ́ ọ̀rọ̀ tí ó yàtọ̀, ṣùgbọ́n ótún jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ tí ó fara mọ́ra wọn.

Àwọn Yorùbá ti gbà gbọ́ ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọ̀rọ̀ láti ọ̀rọ̀ Arewá, ṣùgbọ́n ọ̀rọ̀ náà tí ó gbàgbọ́ tí ó jẹ́ ẹ̀bùn fún ọ̀rọ̀ Yorùbá ni ọ̀rọ̀ "ẹ̀bùn". Ọ̀rọ̀ "ẹ̀bùn" jẹ́ ọ̀rọ̀ Arewá tí ó túmọ̀ sí "ìgbàgbọ́".

Ìgbàgbọ́ tí àwọn Yorùbá ní ọ̀rọ̀ Arewá ti yọrí sí àjọṣepọ̀ tí ó túbọ̀ lágbára láàárín ọ̀rọ̀ méjèèjì. Àjọṣepọ̀ yìí ti ṣàkọ́ni fún àwọn ọ̀rọ̀ méjèèjì, tí ó sì jẹ́ kí wọn ní ọ̀rọ̀ tí ó lágbára àti tí ó fara mọ́ra wọn.