Ọ̀gbààgbà: Àwọn Kókó Àgbà Kan

Ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa jẹ́ ọ̀rọ̀ Idoti tí ó túmọ̀ sí Ilẹ̀ Ọ̀rọ̀ Ọlọ́run nínú èdè Yorùbá. Ìwé yìí jẹ́ ẹ̀fẹ̀ àwọn àkójọ ìfẹ́ àgbà tí ó wà láàrín àwọn ọmọ ọ̀rọ̀ Yorùbá. Ọ̀rọ̀ àgbà wọ̀nyí kún fún ìmọ̀, ọgbọ́n, àti ìmọ̀ ọ̀rọ̀. Nípa kíkọ àwọn àkójọ ìfẹ́ àgbà yìí sínú ìwé, a ó ṣe àti dáríjì àṣà àti ìṣe àgbà àti kí a mọ̀ sí i nípa ọgbọ́n àwọn Yorùbá nínú ìmọ̀ ọ̀rọ̀.

Ìpìlẹ̀ àti Ìtàn

Ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa tí wọ́n kọ́ ní ọdún 1920 jẹ́ òṣùwọ́n ọ̀rọ̀ Ògbààgbà: Àwọn Ọ̀rọ̀ Àgbà Yorùbá tí Ògbóni Àgbà Ńlá Solomon Ilori kọ́ ní ọdún 1894. Ìlú tí ó fẹ́ràn ọ̀rọ̀ fúnni ní ìrànlọ́wọ́ tí ó tún kánjú àwọn àkójọ ìfẹ́ àgbà tí ó wà. Ìwé ọ̀rọ̀ yìí jẹ́ ìkópé àgbà, àròsọ̀, àti àròsọ̀ ọ̀rọ̀ tí ó túmọ̀ sí ọ̀rọ̀ tí ó ní ìtumọ̀ pàtàkì.

Àwọn Ẹ̀ka Kókó Àgbà

Ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa tún jẹ́ ìpolongo àgbà àti ọgbọ́n àwọn Yorùbá. Àwọn àkójọ ìfẹ́ àgbà tí ó wà nínú ìwé yìí jẹ́ àgbà ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀, àgbà ìmọ̀ ọ̀rọ̀, àgbà ọ̀dò̀, àgbà ìṣe, àgbà ìjínlẹ̀, àgbà ọgbọ́n, àgbà ìṣọ̀rò, àgbà ẹ̀ṣẹ̀, àgbà ìgbàgbọ́, àgbà ìdílé, àgbà ìgbésẹ̀, àgbà ìṣegun, àgbà òràn, àgbà ìrọ̀rùn, àgbà òde, àgbà òṣù, àgbà ìrúnmọ̀lẹ̀, àgbà ìṣàlẹ̀, àgbà ìyìn, àgbà àgbà, àgbà ọ̀ràn, àgbà ìgbésẹ̀, àgbà àwọn nǹkan àgbà.
Àwọn àgbà wọ̀nyí jẹ́ àwọn òfin tí a kọ́ jẹ́ láti ṣe ìjọba lórí ìgbésẹ̀ àwọn ọmọ ọ̀rọ̀ Yorùbá àti láti kọ́ wọn ní ọgbọ́n àti ìwà rere.

Ìtúmọ̀ Ọ̀rọ̀ Àgbà

Ìtúmọ̀ ọ̀rọ̀ àgbà jẹ́ ọ̀rọ̀ nínú èdè Yorùbá. Ìtúmọ̀ ọ̀rọ̀ àgbà tí a mú wọlé nínú ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa ṣàgbà sọ̀rọ̀ nípa ìtumọ̀ jìnkọnjìnkọn àgbà. Ìtúmọ̀ ọ̀rọ̀ àgbà kún fún àwọn ọ̀rọ̀ àgbà tí ó lè fi àgbà jẹ́ mímọ̀. Fún àpẹẹrẹ, "Àgbà kò ní sá ọkọ̀, bí ọkọ̀ bá sá àgbà, ọkọ̀ pọ̀n, àgbà gba."
Ìtúmọ̀ ẹ̀sìn àgbà fúnni ní ìyọrísí tọ̀sọ̀ nígbà tí a bá gbọ́ tàbí tí a bá ka. Ìtúmọ̀ ẹ̀sìn àgbà máa ń ṣí ìràn àgbà àti àgbà jẹ́ mímọ̀ fúnni, ó tún máa ń kọ́ àgbà ní mímọ́ ìtumọ̀ rẹ̀.

Ọ̀nà Lítumọ̀ Àgbà

Ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa tún kọ́ àwọn ọmọ ọ̀rọ̀ Yorùbá ọ̀nà láti túmọ̀ àgbà. Lítumọ̀ àgbà kò jẹ́ àṣà tí ó rọrùn. Ìlera tí ó dára àti àgbà ti yẹ ko ní yà. A gbọ́dọ̀ tún ṣàgbà sọ̀rọ̀ nípa ìtumọ̀ àgbà tí a kọ́ jẹ́. Bẹ́è̀ náà, a gbọ́dọ̀ dára pọ̀ mọ́ ọ̀rọ̀ àgbà tí a kọ́ jẹ́. Lítumọ̀ àgbà kò jẹ́ ọ̀nà láti gbé àgbà fúnra rẹ̀ jáde, ṣùgbọ́n ó jẹ́ ọ̀nà láti gba àgbà tí ó tọ́ láti máa gbọ̀n sábẹ́ òfin tí ó dára.

Ìyànjú àti Ìṣàfihàn

Ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa tún fúnni ní àyànjú àgbà àti ìṣàfihàn. Àyànjú àgbà jẹ́ àkójọ àgbà tí ó dá lórí àgbà àti ọ̀rọ̀. Ìṣàfihàn jẹ́ ṣíṣe àkọsílẹ̀ ọ̀rọ̀ tí ó kàn àgbà. Àyànjú àgbà àti ìṣàfihàn ń ṣàgbà sọ̀rọ̀ nípa ìsúnilẹ̀gbẹ̀ àgbà àti ọ̀rọ̀, tí ó sì ṣàgbà sọ̀rọ̀ nípa bá a ṣe lè lo àgbà nínú èdè Yorùbá.
Ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa jẹ́ ọ̀rọ̀ àgbà tí ó kún fún ọgbọ́n àwọn Yorùbá. Ìwé yìí jẹ́ ẹ̀fẹ̀ ọ̀rọ̀ àgbà Yorùbá tí ń ṣe ìpè fún àwọn ọmọ ọ̀rọ̀ Yorùbá láti kẹ́kọ̀ọ́ sí i, láti gbà, láti sì lo àgbà nínú èdè wọn.
Lára àwọn ẹ̀kọ́ tí a lè rí kọ́ láti inú ìwé ọ̀rọ̀ Chiesa ni pé:

• Àgbà jẹ́ ẹ̀fẹ̀ ọgbọ́n àwọn Yorùbá.
• Àgbà jẹ́ ọ̀rọ̀ tí ó ní ìtumọ̀ jìnkọnjìnkọn.
• Ìtúmọ̀ àgbà ṣàgbà sọ̀rọ̀ nípa ìtumọ̀ àgbà.
• A gbọ́d