Σαλμασ

Σαλμασ, ένα πονεμένο χωριό της Μικράς Ασίας, ζωντανεύει μέσα από τις μνήμες και τα βιώματα μιας γυναίκας.

Το Σαλμασ από τα μάτια μιας επιζήσασας

Με κλειστά μάτια, η γλυκιά γιαγιά μου αναπολούσε συχνά τα παιδικά της χρόνια στο Σαλμασ. Οι μύγες, οι μυρωδιές του τσουρεκιού και της μηλιάς, όλα θαρρείς κι έρχονταν στη μνήμη της, αγγίζοντας τις χορδές της καρδιάς μου.

Το Σαλμασ, ένα χωριό στην καρδιά της Καππαδοκίας, ήταν μια μικρή κοινότητα Ελλήνων που ζούσαν αρμονικά με τους Τούρκους και τους Αρμένιους γείτονές τους. Όμως, το ξέσπασμα της Μικρασιατικής Καταστροφής το 1922 όλα τα άλλαξε.

Αναμνήσεις μιας χαμένης πατρίδας

Η γιαγιά μου έκλαιγε καθώς περιέγραφε τον τρόμο της προσφυγιάς. "Θυμάμαι να τρέχουμε ξυπόλητη μαζί με την οικογένειά μου", έλεγε. "Οι Τούρκοι μας καταδίωκαν, πυροβολώντας στον αέρα."

Μπροστά στο απάνθρωπο πογκρόμ, οι Έλληνες του Σαλμασ εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και τις ζωές τους. Η γιαγιά μου, τότε μόλις δέκα χρονών, θυμόταν τη διαδρομή με τα πόδια προς τα παράλια, έχοντας μαζί της μόνο τα απαραίτητα.

Το ταξίδι της μνήμης

Τα χρόνια πέρασαν και η γιαγιά μου έζησε τον ξεριζωμό και την απώλεια. Όμως, η μνήμη του Σαλμασ την ακολουθούσε σαν σκιά. Στις βουνοκορφές της Καππαδοκίας έβλεπε την παλιά της γειτονιά, στις λίμνες των Φιλιατρών το λαμπερό ποτάμι του Σαλμασ.

Οι μυρωδιές, οι γεύσεις και οι εικόνες ήταν τόσο ζωντανές που μπορούσε σχεδόν να τις αγγίξει.
Αυτή η νοσταλγία, αυτή η λαχτάρα για την πατρίδα, ήταν ένα σύνθετο συναίσθημα που δεν την άφηνε ποτέ.

Όταν επισκέφτηκα την Καππαδοκία, το Σαλμασ ήταν πια ένα κατεστραμμένο χωριό, στοιχειωμένο από τον πόνο της ιστορίας του. Στα ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, όπου βαφτίστηκε η γιαγιά μου, ένιωσα τη βαριά παρουσία του παρελθόντος.

Ένα μήνυμα ελπίδας

Η μνήμη του Σαλμασ είναι ένα διαρκές υπενθύμιση της σκληρότητας του πολέμου και της ανθρώπινης απληστίας. Αλλά είναι και μια μαρτυρία του ανθρώπινου πνεύματος και της δύναμης της ελπίδας.

Όπως η γιαγιά μου, πολυάριθμοι ξεριζωμένοι αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω τα πάντα. Αλλά κουβάλησαν μαζί τους τις μνήμες, την κουλτούρα και την περηφάνια τους.

Στο πνεύμα τους, ας βρούμε δύναμη να οικοδομήσουμε έναν κόσμο όπου οι διαφορές μας μας ενώνουν αντί να μας χωρίζουν. Ας μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος και ας αγωνιστούμε για ένα μέλλον όπου η ειρήνη και η κατανόηση θα επικρατούν.

Το Σαλμασ μπορεί να είναι ένας χαμένος τόπος, αλλά η κληρονομιά του ζει μέσα στις καρδιές των επιζώντων και των απογόνων τους. Η ιστορία του είναι μια ιστορία απώλειας και λύτρωσης, μια διαρκής υπενθύμιση ότι η ελπίδα μπορεί να ξεπηδήσει ακόμη και από τα πιο σκοτεινά βάθη της ανθρώπινης εμπειρίας.