आपण कोणत्याही गोष्टीसाठी प्रयत्न करू शकतो, आपण खूप काही करू शकतो.

भारतातल्या तिन वेळाच्या राष्ट्रीय चॅम्पियन आणि "पद्मश्री" पुरस्कार विजेत्या कोनेरू हंपी या शतरंजविषयातल्या बुलंद उंची गाठणाऱ्या आपल्या प्रवासाबद्दल अधिक जाणून घेऊया.

पहिली ओळख :

कोनेरू हंपी यांचा जन्म 31 मार्च, 1987 रोजी गूडीवाडा नावाच्या एका लहानशा शहरात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव कोनेरू अशोक हे तर आईचे नाव लथा अशोक हे आहे. हंपी यांचे वडील वकील तर आई एक तेलगू कवयित्री आहे. त्यांच्या तीन बहिणी आणि एक भाऊ आहे. त्यांच्या बहिणींमध्ये दुसऱ्या क्रमांकाच्या बहिणीचे नाव हासा हे आहे. त्या एक आरोग्य सेवा व्यावसायिक आहेत. इतर दोन बहिणी साधना आणि सविता या इंजिनियर आहेत. तर त्यांचा भाऊ चंद्रा त्यांच्या बहिणींनंतरचा आहे. तो एक उद्योजक आहे.
प्रथम पाहिल्यावरच हे लक्षात येते की हंपी यांच्या कुटुंबाला शिक्षणाचे किती महत्व होते. त्यांचे वडील आणि आई दोघेच उच्च शिक्षित होते आणि त्यांनी त्यांच्या मुलांना देखील शिक्षणाचे महत्त्व पटवून दिले. हंपी यांनी स्वतःचे शिक्षण कधीही दुर्लक्षित केले नाही आणि त्या पदवीपर्यंत शिकल्या आहेत. ते पदवीधर आहेत आणि त्यांनी गणित विषयात पदवी घेतली आहे.
कोनेरू हंपी यांचा शतरंजशी पहिल्यांदा सात वर्षांच्या वयात परिचय झाला तेव्हा त्यांच्या बहिणीने त्यांना काही चाल दाखवल्या. पण त्यांनी शतरंज म्हणून ते गंभीरपणे कधीच घेतले नव्हते. त्यांच्या कुटुंबाचे शतरंजशी काही देणे घेणे नव्हते. शेवटी त्यांच्या शाळेत शतरंज स्पर्धा आयोजित करण्यात आली आणि म्हणून त्यांनी त्यात भाग घेतला. त्यात त्यांनी तिसरे पारितोषिक जिंकले, त्यामुळे त्यांचा कौशल्य दाखवणारा हा पहिला क्षण होता.
असे म्हणतात की प्रत्येकाच्या जीवनात काही फेरफार करणारे एखादे पाऊल असते, आणि हंपी यांच्या जीवनात ते पाऊल पडले तेव्हा त्या अवघ्या ९ वर्षांच्या होत्या. तेव्हा त्यांचे वडील त्यांना एका शतरंज स्पर्धेत घेऊन गेले होते. तेथे त्यांनी त्यांच्यापेक्षा ८ वर्षांनी मोठ्या आणि आयएम म्हणजेच आंतरराष्ट्रीय मास्टर पदवी असलेल्या एका मुलीशी खेळले. त्याने त्या मुलीवर सहज मात केली. पण या वेळी त्या महत्त्वाच्या गोष्टीतून हंपीच्या वडिलांनी अंदाज लावला की त्यांची मुलगी यात खूप चांगली आहे. त्यांनी तेथेच ठरवले की त्यांच्या मुलीला शतरंज खेळण्याची उत्तम प्रशिक्षणे दिली पाहिजेत.
त्यांनी त्याच दिवशी कोचिंग सेंटरच्या एका शतरंज गुरुला भेटले आणि त्यांच्या मुलीला प्रशिक्षित करण्याची विनंती त्यांना केली. त्या प्रसंगाच्या आठवणींवरून असे म्हणता येते की त्या कोचला जोपर्यंत एखादा विद्यार्थी मास्टरपदवी मिळवत नाही तोपर्यंत त्याला प्रशिक्षण देण्याची परवानगी नव्हती, कारण त्याच्या इतर विद्यार्थ्यांवर अन्याय होतो. त्यामुळे सुरुवातीला त्यांनी नकार दिला परंतु हंपीच्या वडिलांच्या विनंतीवर त्यांनी तिला प्रशिक्षण देण्याचे मान्य केले.

काहीही अशक्य नाही :

हंपी यांनी 1997 मध्ये आपल्या आंतरराष्ट्रीय कारकिर्दीला सुरुवात केली. त्यांची आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील पहिली लढत म्हणजे मलेशियात झालेली आशियाई तरुण शतरंज अजिंक्यपद स्पर्धा होती. त्याअंतर्गत 12 वर्षाखालील शतरंज अजिंक्यपद स्पर्धा देखील होती. त्या स्पर्धेत त्यांना पहिल्याच फेरीत पराभव स्वीकारावा लागला. पण या पराभवामुळे त्या निराशになल्या नाहीत, उलट त्यांनी स्वतःला अधिक सक्षम बनवण्यासाठी कंबर कसली. त्यांनी दुपटीने मेहनत केली आणि त्यांच्या प्रशिक्षणाचा कालावधी वाढवला.
त्यांची इच्छाशक्ती आणि कठोर परिश्रम या दोन्हींचा परिणाम त्यांच्या खेळात दिसू लागला. लवकरच त्या त्यांच्या वयाच्या गटात अव्वल ठरल्या आणि 1999 मध्ये 12 वर्षांखालील मुलींची जगातील अंडर-12 जगातील अजिंक्यपद स्पर्धा जिंकली. त्यांच्या या विजयामुळे त्या जगातली सर्वात तरुण राष्ट्रीय महिला शतरंज अजिंक्यपद स्पर्धा जिंकणारी खेळाडू बनल्या.
त्यांच्या विजयांची सर सुरुच राहिली आणि त्या 15 वर्षांच्या आणि 17 वर्षांच्या वयात राष्ट्रीय महिला शतरंज अजिंक्यपद स्पर्धा दोन वेळा जिंकल्या. त्याचबरोबर त्या 2003 मध्ये आशियाई महिला शतरंज अजिंक्यपद स्पर्धा आणि 2006 मध्ये आशियाई क्रीडा स्पर्धा जिंकल्या. त्यांची विजयांची मालिका अशीच सुरू राहिली आणि 2008 मध्ये त्यांचे नाव अखिल भारतीय शतरंज महासंघाच्या विजेतेपदासाठी प्रस्तावित करण्यात आले. त्यावर्षी त्यांना पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
2012 मध्ये त्यांनी कौन्सिल ऑफ स्पोर्ट्स फॉर डिफेन्स, इंडिया (सीएसडीआय) साठी एक ज्युनियर कोच म्हणून काम करण्याची संधी मिळाली. त्यानंतर त्यांनी महिला शतरंज खेळाडूंसाठी सैन्य शिबिरांचे आयोजन केले. त्यांच्या या योगदानाबद्दल त्यांना उत्तम कामगिरीचा पुरस्कार म्हणून 2014 मध्ये सीएसडीआय पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
2019 मध्ये त्यांनी रशियाच्या मॉस्को शहरात झालेल्या FIDE महिला वर्ल्ड रॅपिड चॅसँपियनशिपचे विजेतेपद जिंकले आणि यामुळे त्यांना अशा प्रकारची स्पर्धा जिंकणारी पहिली भारतीय महिला खेळाडू होण्याचा मान मिळाला. 2024 मध्ये त्यांनी न्यूयॉर्क येथे झालेल्या FIDE महिला वर्ल्ड रॅपिड चॅसँपियनशिपचे विजेतेप