आमच्या मनामध्ये राहील असा कोलकाता बुद्धदेव भट्टाचार्य!

बुद्धदेव भट्टाचार्य यांचे नाव घेतल्याबरोबर आपल्या सर्वांच्याच मनात येणारी पहिली गोष्ट म्हणजे त्यांची राजकीय कारकीर्द. ते कम्युनिस्ट पक्षात होते आणि पश्चिम बंगालचे दीर्घकाळ मुख्यमंत्री राहिले, पण राजकारणात असताना त्यांच्या मनाचा कला, साहित्य आणि सिनेमा यांनाही वेळ मिळायचा. त्यामुळे ते एक उत्तम चित्रपट समीक्षकही होते.
बुद्धदेव भट्टाचार्य यांच्याबद्दल बऱ्याच गोष्टी सांगितल्या जातात. त्यांच्या मृदू स्वरात एक प्रकारचे आकर्षण होते आणि ते जवळून पाहिले तर ते एखाद्या ज्ञानी व्यक्तीप्रमाणे दिसत होते. कदाचित त्यांची लेखनाची आणि अन्य गोष्टींचा अभ्यास करण्याची आवड आणि सवय त्यामागे असावी.
पश्चिम बंगालच्या सांस्कृतिक आयुष्यात बुद्धदेव भट्टाचार्य यांचे मोठे योगदान आहे. त्यांनी कोलकाता आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवाला सुरुवात केली. या चित्रपट महोत्सवामुळेच भारतातच नाही तर जगातल्या सर्व भाषांमधील चित्रपटांना एक व्यासपीठ मिळाले.
बुद्धदेव भट्टाचार्य यांनी अनेक पुस्तके लिहिली आहेत. त्यांनी शरदेंदु बंदोपाध्याय यांच्या कादंबरीवर आधारित 'ब्यारी अँड को.' आणि 'कशी कोये दुट्टी' या दोन चित्रपटांचे दिग्दर्शन केले होते. दोन्ही चित्रपटांना अनेक पुरस्कार मिळाले होते.
बुद्धदेव भट्टाचार्य हे कोलकातामध्येच वाढले. त्यांचा जन्म इ. स. १९४४ मध्ये झाला आणि त्यांचे निधन इ. स. २०१७ मध्ये झाले. राणी रासमणी सेन रोडवरील जगातील सर्वात जुने झू असलेल्या आलीपूर झूच्या शेजारीच त्यांचे घर होते. त्यांचे वडील राधानथ भट्टाचार्य हे सुद्धा प्रसिद्ध चित्रपट समीक्षक होते. त्यांची आई इला भट्टाचार्य या सुद्धा प्रसिद्ध लेखिका होत्या.
बुद्धदेव भट्टाचार्य यांनी कलकत्ता विद्यापीठातून अर्थशास्त्राची पदवी घेतली होती. पदवीधर झाल्यानंतर ते काही काळ एक पत्रकार म्हणून काम केले. त्यानंतर त्यांनी राजकारणात प्रवेश केला आणि कम्युनिस्ट पक्षात सामील झाले.
इ. स. १९५७ मध्ये ते पहिल्यांदा उत्तर कोलकाता लोकसभा मतदार संघातून खासदार म्हणून निवडून आले. त्यांच्या कारकीर्दीत ते अनेकदा खासदार आणि कधी कधी राज्यसभेचे सदस्य झाले. इ. स. १९७७ मध्ये ते पश्चिम बंगालचे मुख्यमंत्री झाले. ते सतत २३ वर्षे मुख्यमंत्रीपदावर राहिले. त्यांच्या काळात पश्चिम बंगालमध्ये बरीच प्रगती झाली.
बुद्धदेव भट्टाचार्य हे एक चांगले लेखक होते. त्यांनी अनेक पुस्तके लिहिली आहेत. त्यांची काही पुस्तके म्हणजे 'द इंडियन मीडिया', 'द पॉलिटिक्स ऑफ बंगाल' आणि 'मीमरीज ऑफ अ ब्युरोक्रॅट'.
बुद्धदेव भट्टाचार्य यांचे इ. स. २०१७ मध्ये हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन झाले. ते कोलकातामध्येच राहत असत आणि त्यांच्या पश्चात पत्नी आणि दोन मुले आहेत.
बुद्धदेव भट्टाचार्य यांचे निधन ही कोलकाता आणि पश्चिम बंगालसाठी एक मोठी हानी होती. ते एक उत्तम राजकारणी होते, चांगले लेखक होते आणि कला, साहित्य आणि सिनेमाचे अभ्यासक होते. त्यांच्या कार्यामुळे कोलकाताचे सांस्कृतिक जीवन समृद्ध झाले. ते नेहमीच आमच्या मनात राहील.