आयुर्वेदातले चमत्कारिक आहार धान्य- बाजरी

धान्याचे महत्त्व आयुर्वेदात अत्यधिक आहे. त्यातीलही बाजरी हे पौष्टिक धान्य आयुर्वेदामध्ये खूपच महत्वाचे मानले जाते. याचा वापर अनेक औषधांत केला जातो.

आयुर्वेदाच्या मते बाजरी ही लघु, सुष्म, रूक्ष आणि गुरु म्हणजेच पचायला जड असणारी आहे. ती वात आणि कफ कमी करणारी, पित्त वाढवणारी आहे. हे इडली, दोसा, उपमा, भाकरी किंवा खिचडी म्हणून सेवन केली जाऊ शकते. बाजरीची खिचडी म्हणजे तर खजिनाच आहे. मसाल्यासह, दह्यासह किंवा फक्त साध्या भाज्यांसह ती बनवता येऊ शकते.

हृदयविकार आणि मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी बाजरीचा आहार हा खूपच उपयुक्त आहे. तसेच, बाजरीमध्ये फायबरचे प्रमाण जास्त असते. त्यामुळे ती बद्धकोष्ठता कमी करण्यासाठी मदत करते. बाजरीमध्ये अँटीऑक्सिडंट्स देखील उच्च प्रमाणात असतात, जे हृदयविकार आणि कर्करोगासारख्या आजारांपासून बचाव करण्यास मदत करतात.

बाजरीचे काही औषधी उपयोग :-

बाजरीची पेज मध आणि साखरेमध्ये घालून सेवन केल्याने शरीराला ऊर्जा मिळते.
बाजरीच्या पिठापासून बनवलेली रोटी सेवन केल्याने पोटदुखी आणि जुलाब थांबतात.
बाजरीच्या चुरामध्ये तूप, काळी मिरी पावडर आणि साखर मिसळून सेवन केल्यास हृदयाच्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरते.
बाजरीचे पीठ माखणात भाजून दूध आणि साखरेसोबत सेवन केल्याने भूक वाढते.

कसे ओळखायची
बाजरी ?
बाजरी ही एक लहान, गोल धान्य आहे. त्याचा रंग पांढरा, पिवळा किंवा लाल असू शकतो. बाजरीची चव थोडी मिटमाशी असते. उकडल्यानंतर ती नरम आणि थोडी चिकट असते. बाजरी आपल्या मुळच्या अमेरिकन आहारामध्ये एक प्रमुख धान्य आहे.
बाजरीच्या काही रोचक माहिती :-

बाजरी हे जगातील सर्वात जुने धान्य आहे. हे सुमारे १०,००० वर्षांपूर्वी मिस्रात पिकवले जात असे.
बाजरी अफ्रीका, आशिया आणि दक्षिण अमेरिकेतील अनेक देशांमध्ये एक प्रमुख स्टेपल धान्य आहे.
बाजरी ग्लूटेन-मुक्त आहे, म्हणून ते सीलिएॅक रोग किंवा ग्लूटेन संवेदनशीलता असलेल्या लोकांसाठी एक चांगला पर्याय आहे.
बाजरी मध्ये फायबर, प्रोटीन आणि अँटीऑक्सिडंट्सचे उच्च प्रमाण असते, जे ते एक आरोग्यदायी धान्य बनवते.

अशा प्रकारे बाजरी हे एक अत्यंत पौष्टिक आणि उपयुक्त धान्य आहे. हे आपल्या आहारात समाविष्ट करणे आपल्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरेल.