चौथ्या नवरात्री देवी

मातांच्या नवसंकल्पात स्त्रियांची अत्यंत श्रद्धा असते. नवरात्रीमध्ये चैत्र आणि आश्विन महिन्यांमध्ये देवी माँची उपासना केली जाते. नवरात्रीचे नऊ दिवस हे देवी माँच्या नऊ रूपांची उपासना करण्यासाठी असतात. या नऊ रूपांपैकी चौथे रूप म्हणजे माँ कुष्मांडा. चौथ्या नवरात्रीला माँ कुष्मांडाची पूजा केली जाते.
माँ कुष्मांडा देवीची पूजा चैत्र आणि आश्विन पक्षात नवरात्रीच्या चौथ्या दिवशी केली जाते. माँ कुष्मांडा यांचा अर्थ म्हणजे सर्व सृष्टीची निर्मात्री. देवी कुष्मांडाचे वाहन सिंह आहे. त्यांच्या सात हातांपैकी एका हातामध्ये अष्टदल कमळ असते आणि इतर हातांमध्ये शंख, चक्र, गदा, धनुष्य, बाण आणि कमंडल असते. माँ कुष्मांडाचा रंग हिरवा आहे आणि त्यांचे वस्त्र गेरू रंगाचे असतात. माँ कुष्मांडाच्या मुखावर नेहमी दिव्य तेज असते. त्यांची मुद्रा अतिशय मनमोहक आणि आकर्षक असते.
माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना करताना त्यांना केळी अर्पण केले जाते. केळी अर्पण करण्याची पद्धत बरीच मजेदार आहे. केळी अर्पण करताना तिच्यावर कापूर लावून त्या केळीला आळशी करून माँ कुष्मांडाच्या पायी ठेवावी. माँ कुष्मांडाच्या पूजेसाठी पंचामृतही केले जाते. पंचामृत म्हणजे दूध, दही, तूप, मध आणि साखर यांचे मिश्रण. माँ कुष्मांडाच्या पूजेसाठी हळदी, कुंकू, रोली यांचा वापर केला जातो. माँ कुष्मांडाची पूजा करताना त्यांच्यासमोर अखंड कांडील लावले जाते. माँ कुष्मांडाच्या पूजेसाठी लाल फुलांचा वापर केला जातो. माँ कुष्मांडाच्या पूजेसाठी लाल वस्त्रांचा वापर केला जातो.
माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना करताना त्यांना हलवा, पूरणपोळी, उपमा, खीर, केळी, पंचमेवा इत्यादींचा भोग अर्पण केला जातो. माँ कुष्मांडाच्या पूजेसाठी शंखनाद आणि आरती केली जाते. माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना करताना त्यांच्यासमोर दुर्गा सप्तशतीचा पाठ केला जातो. माँ कुष्मांडाच्या पूजेसाठी मंत्राचा उच्चार केला जातो.
"ॐ देवी कुष्मांडायै नमः"
माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना केल्याने सर्व पापांपासून मुक्ती मिळते. माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना केल्याने सर्व मनोकामना पूर्ण होतात. माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना केल्याने आरोग्य उत्तम राहते. माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना केल्याने सुख-समृद्धि आणि संपत्ती प्राप्त होते. माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना केल्याने शत्रूंचा नाश होतो. माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना केल्याने विद्यार्थ्यांना शिक्षणात प्रगती होते. माँ कुष्मांडाची पूजा-अर्चना केल्याने सर्व प्रकारचे भय दूर होतात.