तुंगभद्रा धरण

मैत्रीचा आणि पाण्याचा प्रवाह अखंड ठेवणारे, कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशच्या सीमेवर वाहणारी, कृष्णा नदीची मुलगी म्हणून प्रसिद्ध असलेली तुंगभद्रा नदी. या नदीवर बांधलेले तुंगभद्रा धरण हे दोन्ही राज्यांसाठी एक वरदान आहे.
या धरणाच्या निर्मितीची कहाणी थक्क करणारी आहे. १९४०च्या दशकात पाणीटंचाईच्या समस्या मोठ्या प्रमाणात वाढत होत्या. त्या काळात, तुंगभद्रा नदी दोन्ही राज्यांच्या सीमेवर वाहायची, पण तिचे पाणी वाया जायचे. त्यामुळे, नदीच्या पाण्याचा वापर सिंचनासाठी करण्याची एक योजना आखण्यात आली.
या योजनेच्या अंतर्गत, दोन्ही राज्यांनी एक करार केला. या करारावर १५ ऑगस्ट १९४९ रोजी स्वाक्षरी झाली, त्याच दिवशी जेव्हा भारताला स्वातंत्र्य मिळाले. या करारानुसार, धरणाच्या बांधकामापासून त्याच्या व्यवस्थापनापर्यंत सर्व जबाबदाऱ्या दोन्ही राज्यांनी समानपणे उचलल्या.
धरणाचे बांधकाम १९५३ मध्ये सुरू झाले आणि १९५९ मध्ये पूर्ण झाले. हे धरण जगातील सगळ्यात मोठ्या मातीच्या धरणांपैकी एक आहे. या धरणाची लांबी २.५ किलोमीटर आहे आणि उंची ५२ मीटर आहे. धरणात पाणी साठवण्याची क्षमता १०.६५ दशलक्ष घनमीटर आहे.
तुंगभद्रा धरणाचा दोन्ही राज्यांसाठी मोठा फायदा झाला आहे. या धरणामुळे सुमारे ६.९ लाख हेक्टर जमिनीला पाणी मिळते. यामुळे शेती उत्पादनात मोठी वाढ झाली आहे आणि स्थानिक लोकांचे जीवनमान सुधारले आहे.
धरणाच्या बांधकामामुळे एक सुंदर तलावही तयार झाला आहे. हा तलाव एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ बनला आहे. या तलावामध्ये पक्षी निरीक्षण, बोटिंग आणि इतर जल क्रीडा करणे लोकप्रिय आहे.
तुंगभद्रा धरण हे केवळ एक धरण नाही. ते दोन राज्यांमधील मैत्री आणि सहकाराचे प्रतीक आहे. हे धरण पाण्याचा एक अमूल्य स्रोत आहे जो लाखो लोकांना लाभदायक ठरत आहे. ते कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेश या दोन्ही राज्यांचे अभिमान आहे.