आजच्या क्रिकेट विश्वात, टी२० आणि एकदिवसीय सामन्यांच्या चकाकीत, "दुलीप ट्रॉफी" या घरातील दिग्गज स्पर्धेला अनेकदा विसरून जायला होते. पण जे क्रिकेटचे खरे पारखी आहेत, ते जाणतात की दुलीप ट्रॉफी ही केवळ ट्रॉफी नसून, ती भारतीय क्रिकेटची जिवंत परंपरा आहे.
दुलीप ट्रॉफीची सुरुवात १९६१-६२ मध्ये झाली होती. त्यावेळी, भारतीय क्रिकेटचा दर्जा सुधारण्यासाठी राष्ट्रीय स्पर्धेची गरज होती. दुलीप ट्रॉफी हे त्याचे उत्तम उत्तर होते. तेव्हापासून, ही स्पर्धा भारतीय क्रिकेटची "मॅनचेस्टर युनिव्हर्सिटी" बनली आहे, जिथे सर्वात चमकदार प्रतिभावान खेळाडू त्यांचे कौशल्य दाखवण्यासाठी येतात.
या स्पर्धेचे नाव भारताचे हॉकीचे महान खेळाडू ध्यानचंद यांच्या नावेवरून ठेवण्यात आले आहे. ध्यानचंद यांच्या ड्रिबलिंग आणि गोलची आवड त्यांच्या होकी स्टिकसोबत जादूसारखी होती. तशीच जादू दुलीप ट्रॉफीमधील सामन्यांमध्ये देखील पाहायला मिळते.
दुलीप ट्रॉफीच्या इतिहासात मुंबईचे वर्चस्व आहे. मुंबईने १६ वेळा ही ट्रॉफी जिंकली आहे, जी इतर कोणत्याही संघाने केलेली नाही. मुंबईचे सामर्थ्य त्यांच्या वारसा आणि सतत चांगल्या खेळाडूंच्या उत्पादनात आहे. सचिन तेंडुलकर, सुनील गावसकर, राहुल द्रविड आणि विराट कोहलीसारखे दिग्गज दुलीप ट्रॉफीमधूनच भारतीय क्रिकेटमध्ये आले आहेत.
दुलीप ट्रॉफी केवळ अनुभवी खेळाडूंची स्पर्धा नाही. तर ही तरुण प्रतिभांना त्यांच्या कौशल्याची खरी कसोटी करणाऱ्या मैदानावर उतरण्याची संधी देखील आहे. पृथ्वी शॉ, शुभमन गिल आणि ईशान किशनसारखे अनेक तरुण खेळाडूंनी दुलीप ट्रॉफीमध्ये चमकून नंतर भारतीय संघात स्थान मिळवले आहे.
दुलीप ट्रॉफीचा विजेता संघाला कायमस्वरूपीच ट्रॉफी प्रदान केली जाते. परंतु ती ट्रॉफी जिंकणारे खेळाडूसुद्धा फार काळ स्मरणात राहतात. दुलीप ट्रॉफीमधील कामगिरी हा भारतीय क्रिकेटमधील गौरव आणि राष्ट्रीय संघाचे प्रतिनिधित्व करण्याची संधी समजली जाते.
दुलीप ट्रॉफीचा इतिहास समृद्ध आहे, ज्यामध्ये अनेक नाटकीय सामने आणि अविस्मरणीय खेळी आहेत. गेल्या काही वर्षांत, दुलीप ट्रॉफीमधील सामने लाइव्ह प्रसारित केले जात आहेत, ज्यामुळे या स्पर्धेला अधिक लोकप्रियता मिळत आहे. भारतीय क्रिकेटच्या भविष्यकाळातही दुलीप ट्रॉफीचा हा वारसा आणि महत्व निःसंशयपणे अबाधित राहील.
आजच्या टी२० युगात देखील, दुलीप ट्रॉफी भारतीय क्रिकेटमध्ये एक अनमोलरत्न आहे. ही स्पर्धा केवळ राष्ट्रीय प्रभुत्वाचीच शोभा नसून, तर तिच्या माध्यमातून आगामी पिढ्यांना प्रेरणा मिळत राहते. येणाऱ्या काळात देखील दुलीप ट्रॉफी भारतीय क्रिकेटच्या विकासाचे आणि चॅम्पियनच्या निर्मितीचे साधन राहील, यात शंका नाही.