नागुळ पंचमी 2024

सर्पांचा प्रमुख सण म्हणून साजरा होणाऱ्या नागुळ पंचमी हा सावन महिन्याच्या पंचमीला येतो. 2024 मध्ये हा सण 10 ऑगस्ट रोजी साजरा केला जाईल.

नागुळ पंचमी म्हणजे नागदेवतेची पूजा करण्याचा दिवस. या दिवशी नागवंशी व्यक्ती, सर्पमित्र आणि भक्त नागराजाला दुधाने अभिषेक करतात आणि त्यांचे पूजन करतात.

पौराणिक कथा:

तक्षक आणि जनमेजय: एका पुराणाप्रमाणे, तक्षक नामक नागाने राजा जनमेjaya च्या वडिलांचा मृत्यू केला होता. त्यामुळे राजाने नागांचा नाश करण्यासाठी सर्पयज्ञ केला होता. मात्र, पौराणिक कथेनुसार, नागराज वासुकीच्या विनंतीवरून भगवान शिव प्रकट झाले आणि त्यांनी सर्पयज्ञ थांबवला.
कृष्ण आणि कालिया: दुसऱ्या कथांनुसार, कृष्णाने यमुना नदीत राहणाऱ्या कालिया नावाच्या विषारी नागाला पराभूत केले होते. त्या दिवसापासून, हा दिवस नागुळ पंचमी म्हणून साजरा केला जातो.

नागुळ पंचमीच्या दिवशी नाग पंचमी पूजन करताना, लोक सुगंधी फुले, दूध, हळद, कुंकू आणि नैवेद्य अर्पण करतात. तसेच, नागदेवतेच्या मूर्ती किंवा प्रतिमेला चंदन लावतात. ते असे मानतात की यामुळे नागदेवतांचे आशीर्वाद मिळतात आणि सापांच्या भयापासून संरक्षण होते.
परंपरा आणि विधी:

नागपंचमी व्रत: काही भक्त या दिवशी उपवास करतात किंवा फक्त एक वेळचे जेवण खातात.
नागपंचमी पूजा: घराच्या दरवाज्यावर, झाडांखाली आणि नद्यांना लागून असलेल्या नागमंदिरांमध्ये नागदेवतांची पूजा केली जाते.
नागपंचमी मेळा: काही ठिकाणी, नागुळ पंचमीच्या दिवशी मोठे मेळे भरतात जिथे लोक नागदेवतेचे दर्शन घेतात आणि त्यांच्याशी संबंधित किंवा नागांशी संबंधित वस्तू खरेदी करतात.
नागपंचमीचे लोकगीत: काही गावांमध्ये, लोक या दिवशी नागदेवतेचे स्तवन करणारी लोकगीते गातात.

सांस्कृतिक महत्त्व:
नागुळ पंचमी हे भारतातील एक महत्त्वाचे सांस्कृतिक सण आहे. हा सण नागदेवतांचे महत्त्व आणि सापांच्या भयापासून संरक्षण करण्याची त्यांची शक्ती यावर भर देतो. तसेच, हा सण पर्यावरणाचे महत्त्व दर्शवतो, कारण नाग हे पारिस्थितिक तंत्राचा एक महत्त्वाचा भाग आहेत.
वैयक्तिक प्रतिबिंब:
माझ्यासाठी, नागुळ पंचमी हा श्रद्धा आणि भक्तीचा दिवस आहे. मी दरवर्षी या दिवशी नागदेवतांची पूजा करतो आणि त्यांचे आशीर्वाद घेतो. माझा विश्वास आहे की नागदेवता आपल्याला रोग आणि नकारात्मकतेपासून संरक्षण करतात आणि सकारात्मकते आणि समृद्धी आणतात.
अभिवादन:
नागुळ पंचमीच्या या पवित्र प्रसंगी, मी सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा देतो. आपण सर्व नागदेवतांच्या आशीर्वाद घेऊ आणि त्यांचा सन्मान करू.