आज श्रावण कृष्ण पक्षातील अष्टमी, म्हणून भाद्रपद कृष्ण अष्टमीला श्रीकृष्णाचा जन्मदिवस साजरा झाला. कृष्ण हे भगवान विष्णूचे आठवे अवतार मानले जातात. त्यांच्या जन्माच्या निमित्ताने आज देशभरात जन्माष्टमीचा सण साजरा केला गेला.
कृष्ण जन्मभूमी मथुरेत तर प्रभात काळापासूनच भक्तगणांनी 'नंदाला भेटतो वहिवा, वसुदेवाला पुत्र' अशा घोषणा देत हर्षोल्लास केला. मंदिरात कृष्ण जन्मोत्सवी सजावट करण्यात आली होती. मथुरा, वृंदावन, द्वारकासह देशभरातील सर्व कृष्ण मंदिरांमध्ये देखील मोठी गर्दी पाहायला मिळाली.
पुराणानुसार, पृथ्वीवर होणाऱ्या पाापाचा नाश करण्यासाठी भगवान विष्णूंनी श्रीकृष्णाचा अवतार घेतला होता. द्वापर युगात कंस नावाचा एक राक्षस होता, जो आपल्या बहिणी देवकीचा पुत्रच आपला मृत्यू घडवून आणेल, या ज्योतिषीच्या भविष्यवाणीनुसार आपल्या सर्व बहिणीच्या गर्भातील मुलांना जन्माला येताच ठार मारत होता. देवकी आणि वसुदेव हे कृष्णाचे पालक होते. कंसाने त्यांना कैदेत ठेवले होते.
आठवे पुत्र म्हणून श्रीकृष्ण जन्माला आल्यावर वसुदेव त्यांना यमुना नदी पार करून गोकुळात आनंद आणि यशोदा यांना दिले. याप्रमाणे पुत्र म्हणून कृष्णाचा जन्म आणि संगोपनाचे कार्य आनंद आणि यशोदा यांनी केले. यानंतर कृष्णाने अनेक राक्षसांचा वध केला आणि गोकुळवासियांना त्यांच्या अत्याचारांपासून मुक्त केले.
कृष्णाच्या जन्माची आठवण म्हणजे जन्माष्टमीचा सण. हा सण देशभरात मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. यादिवशी कृष्ण मंदिरांमध्ये विशेष पूजा आणि अनुष्ठान केले जातात. भक्त भजन, कीर्तन आणि हरे कृष्णाच्या घोषणा देऊन श्रीकृष्णाचा जन्मदिवस साजरा करतात. जन्मादिवशी कृष्णाचे बालरूपातील दर्शन घेऊन त्यांची पूजा-अर्चना केली जाते.
उत्तर भारतातील काही भागात, जसे की मथुरा आणि वृंदावनमध्ये, 'दही हांडी' आणि 'रासलीला' उत्सव मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. मुंबईसारख्या शहरांमध्ये 'गोविंदा' या परंपरेचे पालन केले जाते.
कृष्ण हा भारतीय संस्कृतीचा एक अभिन्न भाग आहे. त्यांचे खेळकर स्वरूप आणि मुरलीधर रूपातील सुंदर रूप आजही भक्तांना मोहित करते. जन्माष्टमी उत्सव केवळ एक धार्मिक सण नसून तो आनंद आणि उल्लासाचे प्रतीक आहे. हा सण आपल्याला जीवनाचा आनंद लुटण्यास आणि भगवंताशी जोडण्यास शिकवतो.
जन्माष्टमी हा सण भलेही एक दिवसात साजरा केला जात असला, तरी कृष्ण आपल्या हृदयात नेहमीच राहतात. त्यांच्या शिकवणी आणि तत्वज्ञान आपल्याला कठीण काळात प्रेरणा देते आणि आपल्या जीवनाला अर्थपूर्ण बनवतात.
या जन्माष्टमीच्या निमित्ताने आपण श्रीकृष्णाच्या शिकवणींचे अनुसरण करण्याचा आणि त्यांच्यासारखेच संवेदनशील, दयाळू आणि निरलस होण्याचा प्रयत्न करूया.
जय श्रीकृष्ण!