मराठी साहित्यातील हृदय सम्राट

एम. टी. वासुदेवन नायर

मराठी साहित्य जगतात एक असा शब्दांचा जादूगार होता, ज्यांनी त्याच्या लेखणीतून असंख्य भावपूर्ण कथा, नाटके आणि कादंबऱ्यांना जन्म दिला. हे होते महान मराठी साहित्यकार एम. टी. वासुदेवन नायर. त्यांच्या लेखनाने अनेक हृदयांना स्पर्श केला आणि त्यांच्या कथा, पात्रांच्या मनोभावनांना समजून घेण्यास मदत केली.

वासुदेवन नायर यांचा जन्म 15 जुलै 1933 रोजी पलक्कड जिल्ह्यातील कुडल्लूर गावात झाला. त्यांचे वडील नारायण नायर हे एक शेतकरी होते आणि आई अम्माळू अम्मा गृहिणी होत्या. वासुदेवन नायर हे त्यांच्या चार मुलांपैकी सर्वात धाकटे होते. त्यांचे बालपण गावी गेले, जिथे त्यांनी निसर्गाचे सौंदर्य आणि ग्रामीण जीवनाच्या सहजतेचा प्रत्यक्ष अनुभव घेतला.

वासुदेवन नायर यांनी स्थानिक शाळेतून त्यांचे प्राथमिक शिक्षण पूर्ण केले. त्यानंतर त्यांनी साहित्याच्या अभ्यासासाठी कासरगोड येथील कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतला. कॉलेजच्या दिवसांत त्यांचा वाचनाचा व्याप वाढत गेला आणि ते त्यांच्या भावी लेखनाच्या उद्देशाच्या जवळ येऊ लागले. पदवी प्राप्त केल्यानंतर, वासुदेवन नायर शिक्षक म्हणून काम करू लागले. परंतु लेखनाची त्यांची आवड कधीही कमी झाली नाही. त्यांनी त्यांच्या सुट्टीच्या वेळात लिहायला सुरुवात केली.

1954 मध्ये वासुदेवन नायर यांनी त्यांची पहिली कादंबरी "नालुकेट्टू" लिहिली. ही कादंबरी त्यांच्या गावी असलेल्या एका पारंपरिक मल्याळी घरावर आधारित होती. ही कादंबरी मोठ्या प्रमाणात यशस्वी झाली आणि त्यांना मल्याळी साहित्य जगतात एक आशादायक लेखक म्हणून ओळख मिळाली. यानंतर त्यांनी अनेक कादंबऱ्या, कथा आणि नाटके लिहिली, ज्यांना मोठे कौतुक मिळाले.

वासुदेवन नायर यांच्या कादंबऱ्या त्यांच्या सखोल पात्र दर्शन, जिवंत वर्णन आणि जीवनचित्रणासाठी ओळखल्या जातात. त्यांच्या पात्रांचे मनोविश्लेषण आणि सामाजिक समस्यांवरील त्यांचे आडवे बोट ठेवणारे लेखन हे त्यांच्या लेखनाचे ट्रेडमार्क बनले. त्यांची लेखनशैली सहज, सौंदर्यात्मक आणि हृदयस्पर्शी होती.

वासुदेवन नायर यांच्या साहित्यिक योगदानासाठी अनेक प्रतिष्ठित पुरस्कारांनी गौरव केला गेला. त्यांना साहित्यातील सर्वात प्रतिष्ठित पुरस्कार समजला जाणारा ज्ञानपीठ पुरस्कारही मिळाला. त्यांना पद्मभूषण आणि पद्मविभूषण या भारतातील दोन सर्वोच्च नागरी पुरस्कारांनीही सन्मानित करण्यात आले.

25 डिसेंबर 2024 रोजी कोझिकोड येथील एका खाजगी रुग्णालयात 91 व्या वर्षी वासुदेवन नायर यांचे निधन झाले. त्यांच्या निधनाने मराठी साहित्य जगताला मोठा धक्का बसला आणि अनेक वाचकांची हृदये दुःखी झाली. त्यांचे साहित्यिक योगदान कायम राहील आणि येणार्‍या पिढ्यांना प्रेरणा देत राहील.

वासुदेवन नायर यांचा जन्म मला आठवतो तेव्हा मला एका अशा लेखकाची आठवण येते ज्याने मराठी साहित्याच्या परिदृश्यात क्रांती घडवली. त्यांच्या शब्दांनी आमच्या मनाला स्पर्श केला, आमच्या आत्म्याला हलवले आणि आमच्या जीवनावर कायमचा ठसा उमटवला. तो खरा हृदय सम्राट होता, जो त्याच्या लेखनाच्या माध्यमातून आजही आपल्या हृदयात राज्य करतो.