लोह

लोहरी हिवाळ्यात साजरा केला जाणारा पंजाबी लोकसण आहे. पंजाबात मोठ्या उत्साहात साजरा केला जाणारा हा सण पंजाबच्या परंपराशी अतूटपणे जोडलेला आहे. पिकांच्या नवीन हंगामाच्या सुरुवातीचे प्रतीक असलेल्या लोहरी सणाला विशेष धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व आहे.

लोहरीच्या उत्पत्तीबाबत अनेक आख्यायिका आहेत. एका आख्यायिकेनुसार, लोहरी ही पौराणिक राजा दुल्हा भट्टी यांच्याशी संबंधित आहे. दुल्हा भट्टी हा एक डाकू होता जो गरिबांना मदत करत असे आणि त्याचा लोकांमध्ये खूप आदर होतो. तोही लोह नावाच्या तरुणीच्या प्रेमात होता.

एकदा दुष्काळ पडल्यावर दुल्हा भट्टीने गरीब आणि भूकलेल्या लोकांसाठी मोठे जेवण आयोजित केले. त्या वेळी लोहने त्याला लोखंडी कढईतून तयार केलेले गोड पदार्थ वाढले. या घटनेनंतर, लोहरी ही आशा आणि सुभिक्षतेचा सण म्हणून साजरा केला जाऊ लागला.

लोहरीच्या विधींमध्ये अनेक प्रतीकात्मक अर्थ आहेत.

• अग्नी: लोहरीच्या रात्री भोवती मोठा अलाव पेटवला जातो. हा अलाव उंची आणि प्रकाशाचे प्रतीक आहे, जो हिवाळ्याच्या काळात चैतन्य आणि उष्णता आणतो.
• तिळ आणि गुळ: लोहरीच्या प्रसादाचा मुख्य भाग तळलेले तिळ आणि गुळ (रेवडी) आहे. तिळ हे समृद्धी आणि सुपीकतेचे प्रतीक आहे. गुळ गोडपणा आणि यश दर्शवतो.
• धान्यांची پوळी: लोहरीच्या रात्री धान्याची पूजा केली जाते आणि त्यापासून बनवलेली पोळी गरिबांना वाटली जाते. हे कृतज्ञता आणि वसुदेव कुटुंबकमच्या भावनेचे प्रतीक आहे.

लोहरी हा आनंद आणि उत्सवाचा सण आहे. पंजाबमध्ये हा सण मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. या दिवशी लोक नवीन कपडे घालतात, नाचतात, गातात आणि एकत्र जेवण करतात.

सणादरम्यान, लोक अलाव पेटवतात, तिळ आणि गुळ खातात, धान्यांच्या पूजा करतात आणि धान्यांची पोळी गरिबांना वाटतात. लोहरीच्या रात्री, लोक सुंदर मुंडरीये गाऊन आकाशदिवे उडवतात.

लोहरी हा केवळ एक सण नाही तर सांस्कृतिक एकता आणि सौहार्दाचा प्रतीक आहे. हा सण पंजाबी संस्कृतीचे आणि परंपरेचे अविभाज्य अंग आहे. लोहरीचा सण आनंद, समृद्धी आणि नवीन सुरुवातीचे प्रतीक आहे.