स्वातंत्र्य भारताच्य
स्वातंत्र्य
भारताच्या स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव साजरा होत आहे. त्यानिमित्त अनेक सांस्कृतिक उपक्रम आयोजित केले जात आहेत. या सर्व उपक्रमांच्या माध्यमातून आपल्या स्वातंत्र्याच्या इतिहासाचे गौरवगान होत आहे. पण या गौरवगानच्या पलीकडे काही मूलभूत प्रश्‍न विचार करायला हवेत. खरे स्वातंत्र्य म्हणजे काय? केवळ राजकीय बंदनांतून मुक्त होणे म्हणजेच स्वातंत्र्य का?
स्वातंत्र्य म्हणजे खुल्या पिंजऱ्यातील, किंवा भव्य वाडे असलेल्या पण त्याच्यात राहू न शकणाऱ्या पक्ष्याचे स्वातंत्र्य असू नये. खऱ्या स्वातंत्र्याची व्याख्या वेगळीच आहे. स्वातंत्र्य हे एक प्रकारचे उत्फुल्ल जीवन आहे, ज्यात मनुष्य आपल्यामध्येच असलेल्या सर्व शक्ती व क्षमतांना पूर्णपणे विकसित करु शकतो. स्वातंत्र्य हे केवळ आपल्या चांगल्या वृत्ती आणि क्षमतेला विकसित करण्याचे नाही. तर त्याचबरोबर आपल्यामध्ये राहणाऱ्या वाईट वृत्ती आणि क्षमतानाही ओळखून त्यावर मात करणे हा स्वातंत्र्याचा एक भाग आहे.
स्वातंत्र्य ही एक सतत चलणारी प्रक्रिया आहे. त्याला एका विशिष्ट टप्प्यावर मिळाले किंवा केले जाऊ शकत नाही. महात्मा गांधी म्हणायचे, स्वातंत्र्याची चाचणी हे म्हणजे समाजातील सर्वात शेवटच्या माणसाला त्याचे मानवी हक्क मिळाले आहे किंवा नाही. जर त्याला असे हक्क प्राप्त नाहीत, तर समाजातील इतर कोणीही स्वतंत्र आहे असे म्हणता येणार नाही.
आज स्वातंत्र्यदिनानिमित्त आपल्या 'स्वातंत्र्या'चा गौरव आपण करत आहोत ही वस्तुस्थिती आहे. पण आत्मनिरीक्षण केले तर आपल्या देशातील कोट्यवधी लोकांना अजूनही अनेक प्रकारच्या बंदनातून मुक्तता मिळालेली दिसत नाही. त्यामुळे खऱ्या स्वातंत्र्यासाठी आधी आपल्या मनाचे स्वातंत्र्य आवश्यक आहे. आपण जोपर्यंत आपल्या मनात जातीयवादाची, वर्णवादाची, धार्मिक कट्टरपणाची बंधने घेऊन चालू, तोपर्यंत आपण कधीही खरे स्वातंत्र्य अनुभवू शकणार नाही.
स्वातंत्र्य हे केवळ एक संधी नाही तर एक जबाबदारी पण आहे. स्वातंत्र्याचा अर्थ आपण जे करू इच्छितो ते करू शकतो, असा होत नाही. स्वातंत्र्याचा अर्थ आपल्या कार्याचे परिणाम समजून घेऊन निर्णय घेतला पाहिजे, असा होतो. स्वातंत्र्याचा उपयोग आपल्या स्वार्थासाठी न करता, समाजाच्या हितासाठी करायला हवा. आपली खरी स्वातंत्र्यता तेव्हाच खुलून येईल जेव्हा आपण सर्वांना स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी आणि रक्षण करण्यासाठी आपले स्वातंत्र्य वापरण्याचा निर्णय घेऊ.
भारताच्या स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव साजरा होत आहे. त्यानिमित्त अनेक सांस्कृतिक उपक्रम आयोजित केले जात आहेत. या सर्व उपक्रमांच्या माध्यमातून आपल्या स्वातंत्र्याच्या इतिहासाचे गौरवगान होत आहे. पण या गौरवगानच्या पलीकडे काही मूलभूत प्रश्‍न विचार करायला हवेत. खरे स्वातंत्र्य म्हणजे काय? केवळ राजकीय बंदनांतून मुक्त होणे म्हणजेच स्वातंत्र्य का?
स्वातंत्र्य म्हणजे खुल्या पिंजऱ्यातील, किंवा भव्य वाडे असलेल्या पण त्याच्यात राहू न शकणाऱ्या पक्ष्याचे स्वातंत्र्य असू नये. खऱ्या स्वातंत्र्याची व्याख्या वेगळीच आहे. स्वातंत्र्य हे एक प्रकारचे उत्फुल्ल जीवन आहे, ज्यात मनुष्य आपल्यामध्येच असलेल्या सर्व शक्ती व क्षमतांना पूर्णपणे विकसित करु शकतो. स्वातंत्र्य हे केवळ आपल्या चांगल्या वृत्ती आणि क्षमतेला विकसित करण्याचे नाही. तर त्याचबरोबर आपल्यामध्ये राहणाऱ्या वाईट वृत्ती आणि क्षमतानाही ओळखून त्यावर मात करणे हा स्वातंत्र्याचा एक भाग आहे.
स्वातंत्र्य ही एक सतत चलणारी प्रक्रिया आहे. त्याला एका विशिष्ट टप्प्यावर मिळाले किंवा केले जाऊ शकत नाही. महात्मा गांधी म्हणायचे, स्वातंत्र्याची चाचणी हे म्हणजे समाजातील सर्वात शेवटच्या माणसाला त्याचे मानवी हक्क मिळाले आहे किंवा नाही. जर त्याला असे हक्क प्राप्त नाहीत, तर समाजातील इतर कोणीही स्वतंत्र आहे असे म्हणता येणार नाही.
आज स्वातंत्र्यदिनानिमित्त आपल्या 'स्वातंत्र्या'चा गौरव आपण करत आहोत ही वस्तुस्थिती आहे. पण आत्मनिरीक्षण केले तर आपल्या देशातील कोट्यवधी लोकांना अजूनही अनेक प्रकारच्या बंदनातून मुक्तता मिळालेली दिसत नाही. त्यामुळे खऱ्या स्वातंत्र्यासाठी आधी आपल्या मनाचे स्वातंत्र्य आवश्यक आहे. आपण जोपर्यंत आपल्या मनात जातीयवादाची, वर्णवादाची, धार्मिक कट्टरपणाची बंधने घेऊन चालू, तोपर्यंत आपण कधीही खरे स्वातंत्र्य अनुभवू शकणार नाही.
स्वातंत्र्य हे केवळ एक संधी नाही तर एक जबाबदारी पण आहे. स्वातंत्र्याचा अर्थ आपण जे करू इच्छितो ते करू शकतो, असा होत नाही. स्वातंत्र्याचा अर्थ आपल्या कार्याचे परिणाम समजून घेऊन निर्णय घेतला पाहिजे, असा होतो. स्वातंत्र्याचा उपयोग आपल्या स्वार्थासाठी न करता, समाजाच्या हितासाठी करायला हवा. आपली खरी स्वातंत्र्यता तेव्हाच खुलून येईल जेव्हा आपण सर्वांना स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी आणि रक्षण करण्यासाठी आपले स्वातंत्र्य वापरण्याचा निर्णय घेऊ.
We use cookies and 3rd party services to recognize visitors, target ads and analyze site traffic.
By using this site you agree to this Privacy Policy. Learn how to clear cookies here
By using this site you agree to this Privacy Policy. Learn how to clear cookies here
Jennifer Rock: An International Skin Nerd Ajax-Panathinaikos Tuğçe Tayfur مؤسسة الملك سلمان غير الربحية... قصص ملهمة ورسالة عظيمة فعاليات اليوم الوطني 94 داليا مبارك: نجمة غناء سعودية تنطلق من موهبتها إلى العالمية स्वतंत्रता સ્વતંત્રતા: જોકરના દ્રષ્ટિકોણથી Independence