ઈરાન-ઈઝરાયल : શરૂઆતથી આજ સુધીનો તનાવ

ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેનો તણાવ એક જટિલ અને બહુપક્ષીય ઇતિહાસ ધરાવે છે જે ઘણી આરોહ-અવરોહ ધરાવે છે.

પૃષ્ઠભૂમિ:

ઈરાન અને ઈઝરાયલ 1948 થી જ રાજનૈતિક સ્તરે દુશ્મન રહ્યા છે. જ્યારે બ્રિટીશ મેન્ડેટ પેલેસ્ટાઈનના પતન પછી ઈઝરાયલી રાજ્યની સ્થાપના કરવામાં આવી ત્યારે ઈરાન તેનો વિરોધ કરનારા પ્રથમ દેશોમાંનો એક હતો.
ઈરાનના તત્કાલિન વડા પ્રધાન મોહમ્મદ મોસાદેઘે ઈઝરાયલની સ્થાપનાને "મુસ્લિમ દુનિયા માટે આઘાત" ગણાવી હતી. ત્યારથી, ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે તણાવ સતત વધતો જ રહ્યો છે.

તણાવના મુખ્ય સ્ત્રોત:

ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેના તણાવના મુખ્ય સ્ત્રોતોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• પેલેસ્ટાઈન મુદ્દો: ઈરાન પેલેસ્ટાઈનની સ્વતંત્રતાનો મજબૂત સમર્થક છે અને ઈઝરાયલી વસાહતો અને ગાઝા પટ્ટીની નાકાબંધીનો વિરોધ કરે છે.
• ઈઝરાયલનું પરમાણુ કાર્યક્રમ: ઈરાન ઈઝરાયલના પરમાણુ કાર્યક્રમને આ પ્રદેશ માટે ખતરા તરીકે જુએ છે અને તેને અટકાવવા માટે વારંવાર અપીલ કરી છે.
• ઈરાનનો કથિત પરમાણુ કાર્યક્રમ: ઈઝરાયલ ઈરાન પર પરમાણુ હથિયારો વિકસાવવાનો આરોપ લગાવે છે, જે ઈરાન નકારે છે.
• યુએસ અને સૌદી અરેબિયા સાથે ઈઝરાયલના સંબંધો: ઈરાન યુએસ અને સૌદી અરેબિયા સાથે ઈઝરાયલના મજબૂત સંબંધોને આ પ્રદેશમાં તેના પોતાના પ્રભાવને નબળી પાડવાના પ્રયાસ તરીકે જુએ છે.

તનાવના પ્રગટ થવાના સ્વરૂપો:

ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેનો તણાવ નીચેના સ્વરૂપોમાં પ્રગટ થયો છે:

• રાજનૈતિક અલગતા: ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે કોઈ રાજદ્વારી સંબંધ નથી.
• પરોક્ષ લડાઈ: ઈરાન અને ઈઝરાયલએ સીધા સંઘર્ષમાં ભાગ ન લીધો હોવા છતાં, તેઓએ લેબનોન અને સીરિયામાં પરોક્ષ લડાઈમાં ભાગ લીધો છે.
• આતંકવાદનો ટેકો: ઈરાન ઈઝરાયલ વિરોધી આતંકવાદી સંગઠનો, જેમ કે હેઝબોલ્લાહ અને હમાસને ટેકો આપવાનો આરોપ છે.
• સાઈબર હુમલાઓ: ઈરાન અને ઈઝરાયલ એકબીજા પર સાઈબર હુમલા કરવાનો આરોપ લગાવે છે.
• કટુભાષી વિનિમય: ઈરાનના અને ઈઝરાયલી નેતાઓએ વારંવાર એકબીજા પર કટુ વ્યક્તિગત હુમલાઓ કર્યા છે.

તણાવના સંભવિત પરિણામો:

ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેનો તણાવ ઘણા સંભવિત પરિણામો ધરાવે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• પ્રાદેશિક યુદ્ધ: ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે સીધી લડાઈ ઝડપથી પ્રાદેશિક યુદ્ધમાં ફેલાઈ શકે છે જેમાં અન્ય દેશો પણ સામેલ હોઈ શકે છે.
• પરમાણુ સંઘર્ષ: જો ઈરાન પરમાણુ હથિયારો વિકસાવે છે અને તેનો ઉપયોગ ઈઝરાયલ સામે કરે છે, તો તેના વિનાશક પરિણામો આવી શકે છે.
• પ્રાદેશિક અસ્થિરતા: ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેનો સતત તણાવ મધ્ય પૂર્વમાં અસ્થિરતા અને અનિશ્ચિતતામાં ફાળો આપી શકે છે.

તણાવનો ઉકેલ:

ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેના તણાવનું ઉકેલ ઘણું મુશ્કેલ છે, પરંતુ તે આ પ્રદેશની સ્થિરતા અને સમૃદ્ધિ માટે આવશ્યક છે. તણાવનું સંભવિત સમાધાન નીચેના પગલાં શામેલ કરી શકે છે:

• સીધી વાતચીત: ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે સીધી વાતચીત તણાવ ઘટાડવા અને વિશ્વાસ બનાવવા માટે જરૂરી છે.
• પેલેસ્ટાઈન મુદ્દાનો ઉકેલ: પેલેસ્ટાઈન મુદ્દાનો ન્યાયસંગત અને સતત ઉકેલ ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેના તણાવને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું: બંને દેશોએ ઈરાનના પરમાણુ કાર્યક્રમ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ અને મધ્ય પૂર્વને પરમાણુ હથિયાર મુક્ત ઝોન બનાવવા માટે કામ કરવું જોઈએ.
• બાહ્ય દબાણ: યુએસ અને અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય ખેલાડીઓએ ઈરાન અને ઈઝરાયલ બંને પર તણાવ ઘટાડવા માટે દબાણ કરવો જોઈએ.