ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર

ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર ભારતના એક પ્રસિદ્ધ સમાજ સુધારક, રાજકારણી અને ભારતીય બંધારણના ઘડવૈયા હતા, જેઓ અસ્પૃશ્યતા અને જ્ઞાતિ આધારિત ભેદભાવ સામે લડે છે. તેમના અથાક પ્રયત્નો અને બલિદાનો ભારતીય સમાજમાં અત્યંત પ્રભાવશાળી રહેલા છે. આ લેખમાં, આપણે ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકરના જીવન, કાર્યો અને ભારતીય સમાજ પર તેમના પ્રભાવની શોધ કરીશું.
પ્રારંભિક જીવન અને શિક્ષણ:
ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકરનો જન્મ 14 એપ્રિલ, 1891ના રોજ મધ્યપ્રદેશના મહુ ખાતે થયો હતો અને તે અસ્પૃશ્ય મહાર સમુદાયના હતા. આંબેડકરનો પ્રારંભિક જીવન અત્યંત મુશ્કેલી ભર્યો હતો કારણ કે તેઓ જ્ઞાતિ આધારિત ભેદભાવનો સતત સામનો કરતા હતા. તેમ છતાં, તેમની તીવ્ર બુદ્ધિશક્તિ અને શીખવાની તૃષ્ણાએ તેમને આ અવરોધોને દૂર કરવા પ્રેર્યા. તેમણે કોલંબિયા યુનિવર્સિટી અને લંડન સ્કૂલ ઓફ ઈકોનોમિક્સમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવ્યું, જ્યાં તેમણે અર્થશાસ્ત્ર, રાજકીય વિજ્ઞાન અને કાયદાનો અભ્યાસ કર્યો.
સમાજ સુધારા માટે પ્રયાસો:
ડૉ. આંબેડકરે ભારતીય સમાજમાં વ્યાપક રહેલા અસ્પૃશ્યતા અને જ્ઞાતિ આધારિત ભેદભાવ સામે જીવનભર લડત આપી. તેમણે દલિતો (અસ્પૃશ્યો)ના અધિકારો માટે લડવા માટે 1923માં બહિષ્કૃત હિતકારીની स्थापना કરી. તેમણે મંદિર પ્રવેશ હક્ક માટે અંદોલન ચલાવ્યું, આંતરજ્ઞાતિય લગ્નને પ્રોત્સાહન આપ્યું અને દલિતો માટે સંરક્ષિત ક્વોટાની હિમાયત કરી.
ભારતીય બંધારણમાં યોગદાન:
1947માં ભારતની સ્વતંત્રતા પછી, ડૉ. આંબેડકરને ભારતીય બંધારણના ઘડવૈયા સમિતિના અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમણે બંધારણની રચનામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી હતી, જેમાં દલિતો અને અન્ય સમાજના નબળા વર્ગોના અધિકારોની સુરક્ષા માટે અનેક જોગવાઈઓનો સમાવેશ થાય છે.
બૌદ્ધ ધર્મ અપનાવવું:
1956માં, ડૉ. આંબેડકર અને તેમના લાખો અનુયાયીઓએ બૌદ્ધ ધર્મ અપનાવ્યો. તેમને હિંદુ ધર્મમાં પ્રવર્તતા જ્ઞાતિ આધારિત ભેદભાવથી અસંતોષ હતો. બૌદ્ધ ધર્મમાં તેમને સમાનતા, સ્વતંત્રતા અને ભ્રાતૃત્વના મૂલ્યો મળ્યા જે તેઓ હિંદુ ધર્મમાં શોધતા હતા.
વારસો અને પ્રભાવ:
ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકરનો ભારતીય સમાજ પર અમીટ પ્રભાવ પડ્યો છે. તેમની બોધપત્રો અને પ્રવૃત્તિઓએ ભારતીય બંધારણને આકાર આપ્યો છે અને સમાજના નબળા વર્ગોના અધિકારોને સુરક્ષિત કર્યા છે. તેમના વિચારો અને આદર્શો આજે પણ દલિત અને અન્ય પીછેહઠ રહેલા સમુદાયો માટે માર્ગદર્શક દીવા તરીકે સેવા આપે છે. 14 એપ્રિલે તેમની જયંતિએ ભારતમાં "સમાનતા દિવસ" તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
ઉપસંહાર:
ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર ભારતીય સમાજના એક સાચા રૂપાંતરકારી હતા. તેમની અથાક લડત અને અર્પણએ સમાનતા, ન્યાય અને સમાવેશનો માર્ગ प्रशस्त કર્યો છે. તેમના વિચારો અને આદર્શો આવનારી પેઢીઓને પ્રેરણા આપતા રહેશે અને ભારતને વધુ માંગી ને સુખી દેશ બનાવવામાં મદદ કરશે.