નાગ પંચમી: સર્પોની પૂજાનું રહસ્ય

નાગ પંચમી એક પ્રાચીન હિંદુ તહેવાર છે જે સાપોની પૂજા કરવા માટે સમર્પિત છે. આ તહેવાર શ્રાવણ મહિનાના પાંચમા દિવસે ઉજવવામાં આવે છે, એટલે તેનું નામ નાગ પંચમી.

હિંદુ પૌરાણિક કથાઓમાં સાપોને પ્રબળ અને પવિત્ર જીવો તરીકે માનવામાં આવે છે. તેમને શિવ અને વિષ્ણુ જેવા દેવતાઓ સાથે સંકળાયેલા છે અને તેમને કુદરતની રક્ષકો અને સંપત્તિના પ્રતીક તરીકે માનવામાં આવે છે.

નાગ પંચમી પર, ભક્તો સાપોની મૂર્તિઓ અથવા આકૃતિઓની પૂજા કરે છે. તેઓ દૂધ, ફૂલ અને ફળ ચઢાવે છે અને નાગ પંચમીની કથાઓ કહે છે. કેટલાક ભક્તો સાપોને દૂધ પીવડાવે છે અથવા તેમને મિઠાઈ ચઢાવે છે.

કથાની દંતકથા

નાગ પંચમી સાથે સંકળાયેલી એક લોકપ્રિય કથા છે જેમાં નાગરાજ નાગ રાજા અને માનવ રાણી નિલવતીની વાર્તા કહેવામાં આવી છે. કહેવાય છે કે નાગરાજ નિલવતીના પરિવારને સતાવતો હતો, તેથી તેણે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને મદદ માટે પ્રાર્થના કરી હતી. શ્રીકૃષ્ણે નાગરાજને હરાવ્યો અને તેને શાંત કર્યો, જેથી તેણે નિલવતીના પરિવારને હવેથી સતાવવાનું છોડી દીધું. આ કથા પરથી નાગોને શાંત કરવા અને તેમની કૃપા મેળવવા નાગ પંચમી ઉજવવામાં આવતી હોવાનું કહેવાય છે.

સમયની સાથે સાથે, નાગ પંચમીની ઉજવણીમાં કેટલાક ફેરફારો થયા છે. શહેરી વિસ્તારોમાં, ઘણા લોકો દ્રાક્ષ અથવા ટોમેટો જેવા નકલી સાપોને દૂધ પીવડાવીને તહેવાર ઉજવે છે.

નાગ પંચમીનો પર્યાવરણીય મહત્વ પણ છે. સાપો ખાદ્ય શૃંખલામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે અને ઉંદર અને અન્ય કીટકોને નિયંત્રણમાં રાખવામાં મદદ કરે છે. તેથી, નાગ પંચમી તેમને સન્માનિત કરવા અને તેમના જતનની યાદ અપાવવાની તક છે.

નાગ પંચમી એક યાદ અપાવનારો તહેવાર છે કે આપણે પ્રકૃતિને સન્માન આપવું જોઈએ અને તેના તમામ જીવોની સંભાળ લેવી જોઈએ. આપણે આપણા પર્યાવરણની સંભાળ રાખવાના મહત્વને ક્યારેય ભૂલવું જોઈએ નહીં અને તેના સંતુલનને જાળવી રાખવા માટે આપણું યોગદાન આપવું જોઈએ.