પોલિગ્રાફ ટેસ્ટ શું છે?

પોલિગ્રાફ ટેસ્ટ, જેને લાઇ ડિટેક્ટર ટેસ્ટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, એ એક ફોરેન્સિક પરીક્ષણ પદ્ધતિ છે જેના દ્વારા વ્યક્તિ દ્વારા કથિત અથવા સંભવિત અપરાધ અથવા ગુનાહિત કૃત્યો વિશે પૂછતાછ કરીને શારીરિક પ્રતિભાવોની શ્રેણીને માપવામાં આવે છે. આ ટેસ્ટનો ઉપયોગ કાયદા અમલીકરણ, ગુપ્તચર એજન્સીઓ અને ખાનગી ક્ષેત્ર દ્વારા વ્યક્તિ દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતીની સત્યતાને ચકાસવા માટે થાય છે.
પોલિગ્રાફ ટેસ્ટમાં સામાન્ય રીતે ત્રણ મુખ્ય ઘટકોનો સમાવેશ થાય છે:
* પૂર્વ-પરીક્ષણ તૈયારી: પરીક્ષણ પહેલાં, પરીક્ષણ લેનાર વ્યક્તિને પરીક્ષણની પ્રક્રિયા અને તેમાં સામેલ થયેલા પ્રશ્નો વિશે માહિતી આપવામાં આવે છે. પરીક્ષણ લેનારને પરીક્ષણને લગતી કોઈપણ ચિંતા અથવા પ્રશ્નો સંબોધવા માટે પણ સમય આપવામાં આવે છે.
* પરીક્ષણ પ્રશ્ન: પોલિગ્રાફ પરીક્ષણમાં ત્રણ પ્રકારના પ્રશ્નો છે:
* નિર્દોષતાના પ્રશ્નો: આ પ્રશ્નો વ્યક્તિની તપાસ હેઠળના ગુના અಥવા બનાવમાં કોઈ ભૂમિકા ન હોવાની નિર્દોષતા ચકાસવા માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે.
* સંબંધિત પ્રશ્નો: આ પ્રશ્નો તપાસ હેઠળના ગુના અથવા બનાવના વિગતો વિશે માહિતી મેળવવા માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે.
* નિયંત્રણ પ્રશ્નો: આ પ્રશ્નો વ્યક્તિના શારીરિક પ્રતિભાવોની તુલના કરવા માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે જ્યારે તેઓ જાણીતી અને ઉત્તેજક માહિતીનો જવાબ આપે છે.
* પોલિગ્રાફ રેકોર્ડિંગ: પરીક્ષણ દરમિયાન, વ્યક્તિના વિવિધ શારીરિક પ્રતિભાવોને પોલિગ્રાફ મશીન દ્વારા રેકોર્ડ કરવામાં આવે છે. આ પ્રતિભાવોમાં શ્વસન દર, હૃદય દર, મુખ્ય તાણ અને ગેલ્વેનિક ચામડીની પ્રતિક્રિયાનો સમાવેશ થાય છે.
પોલિગ્રાફ ટેસ્ટના પરિણામોની વિશ્વસનીયતામાં વિવાદ છે. કેટલાક અભ્યાસોમાં સૂચવવામાં આવ્યું છે કે પોલિગ્રાફ ટેસ્ટ સત્યની ઓળખ કરવામાં 90% સુધી સચોટ હોઈ શકે છે, જ્યારે અન્ય અભ્યાસો સૂચવે છે કે તે માત્ર 50% સચોટ હોઈ શકે છે. પોલિગ્રાફ ટેસ્ટની સચોટતા પર ઘણા પરિબળો અસર કરી શકે છે, જેમાં પરીક્ષણ લેનારની અનુભૂતિ, વ્યક્તિનો તાણનો સ્તર અને ગુનાની પ્રકૃતિનો સમાવેશ થાય છે.
કેટલાક દેશોમાં, પોલિગ્રાફ ટેસ્ટનો ઉપયોગ કાયદા અમલીકરણ અથવા અન્ય તપાસોમાં પુરાવા તરીકે થતો નથી. જો કે, કેટલાક અપવાદો સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં પોલિગ્રાફ ટેસ્ટનો ઉપયોગ કાયદા અમલીકરણ દ્વારા રોજગાર અથવા સુરક્ષા તપાસના ભાગરૂપે થઈ શકે છે.