મહંમદ યુનસ: ગરીબોનો બેન્કર

ગ્રામીણ બેંકના સ્થાપક મહંમદ યુનસે ગરીબો અને આર્થિક રીતે પછાત લોકોને નાણાકીય સમાવેશને પ્રોત્સાહન આપવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે.
ગ્રામીણ બેંક બાંગ્લાદેશમાં 1976માં સ્થપાયેલ એક માઇક્રોફાઇનાન્સ સંસ્થા છે. આ બેંકનું મિશન ગરીબ લોકોને નાણાકીય સેવાઓ પ્રદાન કરવાનું છે જેથી તેઓ તેમની આવક વધારી શકે અને ગરીબીમાંથી બહાર નીકળી શકે.
મહંમદ યુનસનો જન્મ 1940માં બાંગ્લાદેશના ચિટ્ટાગોંગમાં થયો હતો. તેઓએ 1961માં ઢાકા યુનિવર્સિટીમાંથી અર્થશાસ્ત્રમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી હતી. તેઓ 1969માં ચિટ્ટાગોંગ યુનિવર્સિટીમાં અર્થશાસ્ત્રના પ્રોફેસર બન્યા હતા.
1974માં, યુનસે જોબરા ગામની મુલાકાત લીધી જ્યાં તેમણે જોયું કે ગરીબ મહિલાઓને નાના ધંધા શરૂ કરવા માટે નાણાની જરૂર છે. તેમણે આ મહિલાઓને નાના ધિરાણ આપવાનું શરૂ કર્યું અને થોડા જ સમયમાં, તેમણે જોયું કે તેઓ તેમના ધંધામાં સફળ થઈ રહી છે.
1976માં, યુનસે ગ્રામીણ બેંકની સ્થાપના કરી. બેંકનો ઉદ્દેશ ગરીબોને નાણાકીય સેવાઓ પ્રદાન કરવાનો હતો જેથી તેઓ સશક્ત બની શકે અને ગરીબીમાંથી બહાર નીકળી શકે.
ગ્રામીણ બેંક એક સફળ માઇક્રોફાઇનાન્સ સંસ્થા બની છે. બેંકમાં હવે બાંગ્લાદેશમાં 2,500થી વધુ શાખાઓ છે અને તે 90 લાખથી વધુ ગ્રાહકોને સેવા આપે છે.
ગ્રામીણ બેંકની સફળતાને કારણે યુનસને 2006માં શાંતિ માટેનું નોબેલ પુરસ્કાર મળ્યો હતો. તેમને તેમના કામ માટે અન્ય ઘણા પુરસ્કારો અને સન્માન પણ મળ્યા છે.
યુનસનું કામ ગરીબોના જીવનમાં ફેરફાર લાવવા માટે એક પ્રેરણા છે. તેમણે દર્શાવ્યું છે કે નાના ધિરાણ પણ ગરીબ લોકોને ગરીબીમાંથી બહાર નીકળવામાં મદદ કરી શકે છે.

ગ્રામીણ બેંકની સફળતાનાં રહસ્યો

ગ્રામીણ બેંકની સફળતાના ઘણા રહસ્યો છે. આ રહસ્યોમાંથી કેટલાક નીચે મુજબ છે:

ગરીબો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું: ગ્રામીણ બેંકનો ઉદ્દેશ ગરીબોને નાણાકીય સેવાઓ પ્રદાન કરવાનો છે. બેંકનો માને છે કે ગરીબ લોકો પણ સફળ થઈ શકે છે જો તેમને યોગ્ય સંસાધનો આપવામાં આવે.
સૂક્ષ્મ ધિરાણ: ગ્રામીણ બેંક નાના ધિરાણ પ્રદાન કરે છે કે જે ગરીબ લોકો પોતાનો ધંધો શરૂ કરવા અથવા તેમનો અસ્તિત્વમાં રહેલો ધંધો વધારવા માટે ઉપયોગ કરી શકે છે.
જૂથ ધિરાણ: ગ્રામીણ બેંક મહિલાઓના જૂથોને ધિરાણ આપે છે. આ જૂથો ધિરાણ મેળવવા અને પરત ચૂકવવા માટે જવાબદાર છે. આ સિસ્ટમ ધિરાણની ચુકવણીની સંભાવના વધારે છે.
સામાજિક બેંકિંગ: ગ્રામીણ બેંકનો માને છે કે નાણાકીય સેવાઓ પ્રદાન કરવા ઉપરાંત, બેંકે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સામાજિક અને આર્થિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાની પણ જવાબદારી છે.

મહંમદ યુનસની વારસો

મહંમદ યુનસના કામનો ગરીબોના જીવન પર મોટો પ્રભાવ પડ્યો છે. તેમણે દર્શાવ્યું છે કે નાના ધિરાણ પણ ગરીબ લોકોને ગરીબીમાંથી બહાર નીકળવામાં મદદ કરી શકે છે.
યુનસના કામને વિશ્વભરમાં માઇક્રોફાઇનાન્સ સંસ્થાओंના વિકાસને પ્રેરણા આપી છે. આજે, દુનિયાભરમાં ઘણી 마이그로파이낸스 સંસ્થાઓ છે જે ગરીબોને નાણાકીય સેવાઓ પ્રદાન કરે છે.
યુનસનો વારસો આગામી ઘણી પેઢીઓ સુધી ચાલુ રહેવાની શક્યતા છે. તેમણે દર્શાવ્યું છે કે ગરીબી એ એક સમસ્યા છે જેને દૂર કરી શકાય છે.