સિતાંશુ કોટક: ગુજરાતી ભાષાના જાનકી

મિત્રો, આજે આપણે વાત કરવાના છીએ એક એવા મહાન સાહિત્યકારની જેમણે ગુજરાતી સાહિત્યને નવી ઊંચાઈઓ પર પહોંચાડ્યું. તેમનું નામ છે સિતાંશુ કોટક.
સિતાંશુભાઈનો જન્મ 1910માં ગુજરાતના ભરૂચ જિલ્લામાં થયો હતો. બાળપણથી જ તેઓને સાહિત્યનો ખૂબ શોખ હતો. તેમણે તખલ્લુસ "વિહંગ"થી લખવાનું શરૂ કર્યું. તેમની પ્રથમ વાર્તા "આરોહણ" 1935માં પ્રકાશિત થઈ હતી.

સિતાંશુ કોટક એક સર્જક સાહિત્યકાર હતા. તેમણે નવલકથા, વાર્તા, નાટક, નિબંધ, વિવેચન, બાળસાહિત્ય સહિત વિવિધ સાહિત્ય પ્રકારોમાં લખ્યું છે. તેમની નવલકથાઓમાં "બાબુશા", "ભડિયા", "કેતર" અને "આભ નીચે" ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે. તેમની વાર્તાઓમાં "ધુમ્મસ", "ઓળખ", "દિવાલો" અને "માણસ" ખૂબ જ અસરકારક છે. તેમના નાટકોમાં "પાલખી", "સમી સાંજ" અને "જ્યોતિ" નોંધપાત્ર છે. તેમના નિબંધોમાં "સાહિત્ય ની સમજ", "ગુજરાતી નવલકથા નો વિકાસ" અને "ગુજરાતી વાર્તા નો પરિચય" ખૂબ જ જાણીતા છે.

સિતાંશુભાઈ એક ખૂબ જ સરળ અને નમ્ર વ્યક્તિ હતા. તેમની ભાષામાં એક અનોખી મીઠાશ હતી. તેઓ સમાજ અને માનવ મનની ખૂબ જ સૂક્ષ્મ સમજ ધરાવતા હતા. તેમના પાત્રો ખૂબ જ જીવંત અને વાસ્તવિક લાગે છે. તેમની કૃતિઓમાં માનવ જીવનની સમસ્યાઓ, આનંદ, દુઃખ અને આશા-નિરાશાનું સુંદર ચિત્રણ કરવામાં આવ્યું છે.

સમાજ પ્રત્યેની સંવેદનશીલતા: સિતાંશુ કોટક સમાજના દલિતો, શોષિતો અને અન્યાય સહન કરનારા લોકો પ્રત્યે ખૂબ જ સંવેદનશીલ હતા. તેમની કૃતિઓમાં સમાજની કુરૂતિઓ અને અન્યાયોનો તીખો પ્રહાર કરવામાં આવ્યો છે.
મનોવૈજ્ઞાનિક આંતરદૃષ્ટિ: સિતાંશુભાઈ માનવ મનના ખૂબ જ સારા વિશ્લેષક હતા. તેમની કૃતિઓમાં પાત્રોના મનોવૈજ્ઞાનિક સંઘર્ષો અને આંતરિક द्वंद्वનું સુંદર નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે.
ભાષાની સરળતા અને માધુર્ય: સિતાંશુભાઈની ભાષા ખૂબ જ સરળ, સુગમ અને માધુર્યપૂર્ણ હતી. તેઓ ઓછામાં ઓછા શબ્દોમાં વધુમાં વધુ અર્થ પ્રગટ કરવાની કળા જાણતા હતા.

સિતાંશુ કોટકને તેમના સાહિત્યિક યોગદાન માટે અનેક પુરસ્કારો અને સન્માનોથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. તેમને 1960માં સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર અને 1976માં જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમને 1986માં ભારત સરકાર દ્વારા પદ્મભૂષણ પુરસ્કારથી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.

"સાહિત્ય એક એવી કલા છે જે આપણને વિશ્વ અને આપણા પોતાના વિશે સમજવામાં મદદ કરે છે. તે આપણને અન્ય લોકોની જીવનશૈલીને અનુભવવાની અને તેમના દૃષ્ટિકોણને સમજવાની તક આપે છે." - સિતાંશુ કોટક