తెలుగువారికి జాతీయ నాయకురాలు రాణి జాన్సీలక్ష్మీ బాయి

మొదటి భారత స్వాతంత్ర్య సంగ్రామంలో తెలుగు వారిలో ప్రముఖురాలిగా శౌర్యం ప్రదర్శించిన అతి ఏకైక మహిళ, రాణి జాన్సీ లక్ష్మీబాయి (1828 - 1858). ఇంగ్లండ్ రాణి విక్టోరియా రాణి లక్ష్మీబాయినే ఉద్దేశించి "భారతీయ స్వాతంత్ర్య సంగ్రామంలో బహుధా సైనికుడిలా పోరాడినవారిలో రాణి లక్ష్మీబాయి మగవారితో సమానమని" అభిప్రాయపడింది.
రాణి లక్ష్మీబాయి మరియు రాణి చానమ్మా భారత స్వాతంత్ర్యంలో రెండు కళ్లు అనడంలో అతిశయోక్తి లేదు. చానమ్మా కర్ణాటక నుండి, లక్ష్మీబాయి నుండి తెలంగాణ నుండి వచ్చారు. ప్రతిదీ ఇచ్చి కొట్లాడితేనే స్వరాజ్యం సొంతమవుతుందని ఈ తెలుగు వీరవనిత తెలిపింది.
రాణి లక్ష్మీబాయి తండ్రి పేరు మోరోపంత్ తాంబే (మరాఠా బ్రాహ్మణ కుటుంబం). తల్లి పేరు భగీరథి బాయి. జన్మించిన నెలరోజులలోనే తల్లి చనిపోగా, ఆమె పినతండ్రి తండ్రి సహాయంతో 2 అక్టోబరు 1828న జన్మించింది. చిన్నవయసులోనే ఆమెకు మగపిల్లాడిలా పెంచి మన్షీ అనే పేరు పెట్టారు. రాణి లక్ష్మీబాయికి కుస్తీ, కత్తియుద్ధం, గుర్రస్వారం నేర్పించారు.
మరోపక్క గంగాధర్ దత్త పండిట్ (పేష్వాల పాలనలో కన్నడలో శక్తివంతమైన దేశ్‌ముఖ్) జన్మించారు. అతను కూడా పుణేలోని 'భీతవాలా' దత్త పండిట్ అనే బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించారు. 1825లో గంగాధర్ రావు పండిట్, మోరోపంత తాంబే కుమార్తె లక్ష్మీబాయిని వివాహం చేసుకున్నారు. 1828లో దంపతులకు పుట్టిన ఆడపిల్ల మరణించింది. 1830లో కుమారుడు దామోదర్, 1832లో కుమార్తె శంకర్ కలిపి ముగ్గురు పిల్లలు మరణించారు. రాజు అయిన పేష్వా రెండవ బాజీరావు 1837 నుంచి 1838 ప్రాంతంలొ రావు ఆదరణ అత్యధికంగా పెరిగింది. 1845లో గంగాధర్ రావు పండిట్ అనారోగ్యంతో మరణించారు.
గంగాధర్ రావు మరణించాక బ్రిటిష్ సర్కార్ దత్తక్ పద్ధతిని ఉత్తర్వు జారీ చేసింది. దీని ప్రకారం గంగాధర్ రావు పండిట్ సొంత కుమారుడు కానప్పటికీ అతని అంగీకార నెలలు దామోదర్ రావును దత్తత తీసుకోవాలని నిర్ణయించారు. 4 జూన్ 1851 న దత్తతతో రాణి లక్ష్మీబాయి గంగాధర్ రావు పండిట్ యొక్క రెండవ భార్య అయ్యారు. హిందూ చట్టం ప్రకారం, జాన్సీ రాజ్యాన్ని ఆమె సొంత చేసుకుంది. 26 జూన్ 1853న ఆంగ్ల ప్రభుత్వం కొత్త దత్తత అంగీకరించింది. ఇది జాన్సీ రాజ్యాన్ని బ్రిటిష్ సామ్రాజ్యం యొక్క భాగంగా చేసింది. రాణి లక్ష్మీబాయి దీనిని ఖండించింది.
మీర్జా ఇలాహీ బక్ష్ షా 1854 నుంచి రాణి లక్ష్మీబాయి పరిపాలనలో దివాన్‌గా చేరాడు. 1854 లో అదే దివాన్ సలహా మేరకు ప్రభుత్వం బ్రిటీష్ ప్రభుత్వ సిపాయిలపై ఆంక్షలు విధించారు. దీనికి బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం తీవ్రంగా నిరసన తెలిపింది. దీనికి ప్రతీకారంగా మీర్జా లక్ష్మీబాయి సైన్యాన్ని ఏర్పాటు చేసుకోవడానికి సహాయం చేశాడు.
5 జూన్ 1857 న రాణి లక్ష్మీబాయి సైన్యం బ్రిటిష్ సిపాయిలపై దాడి చేసి 60 మందిని హతమార్చింది. దీంతో బ్రిటిష్ సైన్యం ఆగ్రహించి రాణి లక్ష్మీబాయిని పట్టుకోవడానికి 19 జూన్ 1857 న జాన్సీపై దాడి చేసింది. 23 జూన్ 1857న రాణి లక్ష్మీబాయి సైన్యంతో జాన్సీ కోట నుండి బయలుదేరి గ్వాలియర్ కోట చేరుకుంది. 17 జూన్ 1858న గ్వాలియర్ కోట యుద్ధంలో పాల్గొని బ్రిటిష్ సైన్యంతో వీరోచితంగా పోరాడి మరణించింది.
రాణి లక్ష్మీబాయి జీవితం స్ఫూర్తిదాయకం. ఆమె చిన్నతనం నుండి ఆమెలో దేశభక్తి ఉట్టిపడుతుంది. ఆమె సమయానికి, ప్రదేశానికి అతీతమైన మహిళ. ఆమె సాహసం మరియు ధైర్యం నేటికీ మనకు స్ఫూర్తినిస్తుంది. రాణి లక్ష్మీబాయి మరణించిన తేదీ 17 జూన్‌ను విప్లవ వీరవనితల దినోత్సవంగా జరుపుకొంటారు.