ปีมะโรงเป็นหนึ่งในคำศัพท์ที่มีความหมายหลากหลายและมีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ คำว่า "ปีมะโรง" เป็นคำที่สามารถเรียกใช้ในหลายแบบและสามารถใช้งานได้ในหลายบริบทต่างๆ ทั้งในเชิงประวัติศาสตร์ ชาติพันธุ์ วัฒนธรรม ศาสนา และวิถีชีวิตของคนไทย
ในประวัติศาสตร์ของประเทศไทย ปีมะโรงเป็นคำที่ใช้เรียกในบางครั้งเพื่ออ้างถึงหนึ่งในส่วนหนึ่งของประเทศ เช่น ปีมะโรงใต้ ปีมะโรงบน หรือ ปีมะโรงตะวันออก เป็นต้น ปีมะโรงใต้เป็นส่วนหนึ่งของแถบภาคใต้ของประเทศไทย ซึ่งมีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบสูงและเป็นที่ตั้งของเมืองหลวงของอดีตอยุธยา ในขณะเดียวกัน ปีมะโรงบนและปีมะโรงตะวันออกเป็นส่วนหนึ่งของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบสูงและเชื่อมต่อกับประเทศลาว
นอกจากนี้ ปีมะโรงยังมีความหมายเกี่ยวกับชาติพันธุ์และวัฒนธรรมของคนไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ปีมะโรง หรือชาวปีมะโรง ซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีความชำนาญในเรื่องการประดิษฐ์ผ้าไหมและงานฉลุ โดยส่วนใหญ่ปีมะโรงจะใช้ชีวิตอยู่ในเขตริมน้ำและป่าชายเลน และมีวิถีชีวิตที่เกี่ยวข้องกับการทำลายความเชื่อมั่นและการใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติอย่างใกล้ชิด
ทั้งนี้ ปีมะโรงยังมีความหมายในเชิงศาสนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในศาสนาพุทธ ประจำพุทธศาสนา ปีมะโรงถูกอ้างอิงในศาสนาพุทธเป็นสัญลักษณ์ของการเมืองและความสงบสุข หน้าที่และความหมายของปีมะโรงในศาสนาจึงมีความสำคัญอย่างมาก
ในสรุป ปีมะโรงเป็นคำที่มีความหมายหลากหลายและมีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นในเชิงประวัติศาสตร์ ชาติพันธุ์ วัฒนธรรม ศาสนา หรือวิถีชีวิตของคนไทย คำว่า "ปีมะโรง" อาจจะมีความหมายแตกต่างกันไปในแต่ละบริบท แต่ความหมายและความสำคัญของมันก็ยังคงอยู่เสมอ