Ṣópé mímú ti Dark Matter TV series

Irúfẹ́ ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń sọ nípa àgbà tí wọ́n ń kó tí kò sí ìmọ̀ tí ó ṣẹ̀ṣẹ̀ yìí, tí ìjìnjìn rẹ̀ kò láfihàn, gẹ̀gẹ́ bí ẹni tí ń ṣàgbà, tí kò lè rí i, tí kò lè bọ̀ ọ́, ẹ̀rí tí ń fi mọ́, kò sí, ṣùgbọ́n púpọ̀ nínú ìmọ̀ sáyẹ̀nsì lónìí sì ń gba gbọ́ pé ó wà níbẹ̀ gan-an. Àgbà yìí ni wọ́n ń pè ní "Dark Matter".

Ìgbà kan rí, lẹ́yìn tí ṣíṣàgbà àyàkà kan bá kọlù, bí àgbà bẹ́ẹ̀ kò lè gba ìmọ̀ sáyẹ̀nsì tí ṣíṣàgbà náà wá pẹ̀lú. Ṣùgbọ́n tí òṣìṣẹ́ obìnrin kan tí orúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Vera Rubin bá ṣe àgbà ṣíṣàgbà àwọn ìgbàgbọ́ tí ó lọ kù ní pàtàkì ní ọdún 1970, ó tún kọlu àpẹẹrẹ kan. Rubin tó jẹ́ ọ̀mọ̀wé ní àgbà ọ̀rọ̀ àìgbógbòórùn, tó sì ṣe àgbà àgbà tí ṣíṣàgbà àwọn ìgbàgbọ́ tí ó lọ kù ní tòótọ́ nípa imúṣẹ́ tẹ́lẹ̀skópù, rii pé ìṣùgbà àwọn ìgbàgbọ́ tí ó lọ kù ti àwọn àgbà tí ó yà ní yíyára jù, yà ní àṣà ju bó ṣe yẹ jù lọ ní àgbà tí wọ́n ń kà fún àyàkà tí ó wà ní àárín àwọn ìgbàgbọ́ tí ó lọ kù náà.

Ìwé tí ó kọ, ní àgbà ọ̀rọ̀ àìgbógbòórùn, ni èyí tó ṣàkọsílẹ̀ ìmọ̀ tí ó ń sọ pé àgbà tí ó wà láti ìbẹ̀rẹ̀ nílùú yìí, ní èmi tó lọ àbẹ̀, tó yà ní yíyára jù, tí yà ní àṣà jù, jù ohun tí ó yẹ lọ.

Ní ọdún 1990, ẹgbẹ́ àwọn ọ̀mọ̀wé tí Roger Cowen ń darí, tí ó jẹ́ ọ̀mọ̀wé ní àgbà ọ̀rọ̀ àìgbógbòórùn ní Yunifásítì ti Kalifórníà ní Berkeley, fi irínítẹ̀èdì kan tí ó ń sọ bí àwọn ìlàgbà tí ó yà ní yíyára jù ti ṣe ń ṣàgbà ní àgbà, hàn. Wọn rii pé àwọn ìlàgbà tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù, tí ó wà ní àárín àwọn ìgbàgbọ́ tí ó lọ kù, fi irínítẹ̀èdì kan hàn tí ó tọ́ àgbà tí ó kò lè gbàṣẹ̀, tí ó lọ àbẹ̀, tó yà ní yíyára jù, tí yà ní àṣà jù.

Àgbà tí kò lè gbàṣẹ̀ yìí, tí ó lọ àbẹ̀, tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù, tí ó sì yíya ní irínítẹ̀èdì tí kò tọ́ àgbà, ni wọ́n ti ń pè ní "Dark Matter".

Lónìí, ìmọ̀ sáyẹ̀nsì gbà gbọ́ pé àgbà tí ó yà ní yíyára jù, tí yà ní àṣà jù náà, tí ó sì lọ àbẹ̀, yà ní ìwọn tí ó tó 85% ti àgbà tí ó wà ní àárín àgbà tí ó kún gbogbo òfurufú tí ó wà. Ṣùgbọ́n púpọ̀ nínú ohun tí a mọ̀ nípa Dark Matter wá láti fífi ṣe ká àwọn ipa tí ó ní lórí àwọn ohun tí ó kù tí a lè gbàṣẹ̀. Àgbà tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù náà, kò lè gbàṣẹ̀ nípa ara rẹ̀, ṣùgbọ́n ó gbàṣẹ̀ lórí àwọn ohun tí a lè gbàṣẹ̀ nípa fífi ipa ìmúlẹ́ ara nípa fífi ímọ̀ tí ó ń ṣiṣẹ́ yíyára lọ, tí ó ń ṣiṣẹ́ àṣà lọ, tí ó sì jí sí i tí ó ní bí agbára tí ń fa. Ìpa yìí ni a máa ń rí ní gbogbo àwọn ìwòran tí a gbà láti ìgbà tí a ṣàgbà àwọn ìgbàgbọ́ tí ó lọ kù tí ó lọ kù ní àgbà tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù náà, ti àwọn ìlàgbà. Ṣùgbọ́n, ó ṣì ṣíṣẹ́ tí ó ń mú ìṣógun tí ó gbàgbọ́ ohun tí ó gbàgbọ́ dájú, nípa ohun tó jẹ́ Dark Matter gan-an.

Ní àgbà ọ̀rọ̀ àìgbógbòórùn, àwọn ìwé tí a ti kọ ní àwọn ọdún tó kọjá tí ó ń sọ èdì, tí ó ń sọ ìṣógun, tí ó ń sọ àgbà tí ó kò lè gbàṣẹ̀, tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù náà, tí ó sì lọ àbẹ̀, ti bẹ̀rẹ̀ sí ń sọ àwọn ohun tó yàtọ̀, nípa àgbà tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù náà, tí ó sì lọ àbẹ̀. Àwọn ìṣógun àwọn ọ̀mọ̀wé yìí ń sọ pé ìgbàgbọ́ tí ó gbàgbọ́ dájú, nípa dárkì mátà nìkan tí ó jẹ́ ohun tó nfa, ti ṣeé yí pa dà, tí ó dùn tó ní àgbà tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù, tí ó ṣeé jí sí i náà. Ọ̀rọ̀ yìí ti ṣàdánwò àgbà tí ó yà ní yíyára jù, tí ó yà ní àṣà jù, tí ó lọ àbẹ̀, tá a ti gbàgbọ́ fún pípẹ́ yìí, ó sì ṣí àgbà fún àgbà míràn tí ó le jẹ́ òtítọ́ nípa bí àgbà yìí ṣe rí gan-an.

Ní báyìí, ìmọ̀ tí a mọ̀ nípa Dark Matter tún ń gbẹ̀ láyà. Ṣùgbọ́n ó ṣì fún wa ní ìrísí tí ó gb