Ẹbí Òkè: Àyà Àgbà Ìdí Ré, Òràn Ìwá Àìgbà

Nígbà tó fi èdè fún ọgbà èrè Igbáran, tó jẹ́ ẹgbẹ́ àgbà tí ó máa ń mú àwọn ọmọ Yorùbá gbẹkẹ́lẹ̀ nígbà àgbá, Ògbéni Iróhunmọlé tí kò dájú tí ó ti jẹ́ ọ̀rẹ́ gbogbo àgbà ti Yorùbá kọ́ni, ó sọ pé, "Àgbà kì í mọ́ ọlọ́rọ̀, kì í mọ́ ọ̀jẹ́un, àgbà fúnra rè ni òun."

Ọ̀rọ̀ yìí dára gan-an, tó sì jẹ́ òtítọ̀ fún ọ̀rọ̀ àgbà púpọ̀ tí àwa mọ̀ sí, pàápàá àwọn tí ó ti láyé fún ọ̀pọ̀ ọdún. Àmọ́, bí ó tilẹ̀ rí bẹ́ẹ̀, nínú àgbà náà fúnra rè, ó ní ẹbí òkè. Ẹbí òkè yìí jẹ́ àwọn tí ó mọ́ tí ó sì máa ń ràn án lọ́wọ́ lọ́nà yíyàtò.

Ẹbí òkè àkọ́kọ́ jẹ́ àwọn tí ó gbé ọ̀rọ̀ àgbà lọ, tí ó sì máa ń pínpadà fún àwọn tí kò tíì gbọ́ nígbà tí ó bá yàgbà. Ọ̀gbéni Pẹ́lésèké tí ó kọ jáde ní ìgbà ìlésẹ̀ tí ó kọ́kọ́ fún ilẹ̀ Yorùbá, jẹ́ ẹbí òkè àgbà fún Yorùbá. Kò síbí tí àgbà tàbí ìtàn tí ó máa ń sọ tàbí kí ó dìde sọ tí Pẹ́lésèké kò ní sọ. Ó máa ń gbá àwọn ọmọ Yorùbá nímọ̀ràn pé kí ó dájú, tí ó bá ń lọ kiri kí ó wá fún imọ̀, kí ó má jẹ́ kí ó gbagbe ọ̀rọ̀ àgbà. Nítorí náà, ó gbàgbọ́ pé ẹbí òkè tí ó fi ìtàn àgbà ṣe àfojúbà kò ní já fún ọ̀rọ̀ àgbà kí ó pa run.

Ẹbí òkè kejì tí ó kọjú sí àgbà jẹ́ àwọn tó máa ń mọ́ àgbà, tí ó sì máa ń gba ọ̀rọ̀ àgbà tó bá ṣẹ́ fún wọn. Nígbà tí ó bá ṣẹ́ fún ẹni tó bá ti gbọ́ ọ̀rọ̀ àgbà, tí ó sì bẹ̀rẹ̀ sí ní ṣàṣẹ̀wó fún àgbà, tí ó bá dùn ún, nígbà náà ni ó ti wọ́ àgbà lọ.

Ẹbí òkè tí ó tóbi jùlọ fún àgbà nígbà ìwájú ni àwọn ọmọ ọdún, tí ó máa ń tẹ̀ lé àgbà, tí ó sì máa ń ṣàṣẹ́wó fún àgbà. Àwọn ọmọ ọdún yìí tí ó ti gbàgbọ́ àgbà tún máa ń fẹ́ràn àgbà nínú ọkàn wọn. Nítorí náà, nígbà tí ọ̀rọ̀ ba wáyé, tí àwọn tí kò gbàgbọ́ àgbà bá sọ gbogbo ìwà àìgbà tí àgbà máa ń hù, tí ó sì máa ń gbìyànjú láti ní àwọn yìí kúrò lára àgbà, àwọn ọmọ ọdún wọ̀nyí máa ń gbẹ̀mí dà á síi. Àwọn kò ní gbàgbọ́ pé àgbà tó ti jẹ́ òbí ńlá fún wọn, tí ó sì ti fi ọ̀gbọ́n àgbà ràn wọn lọ́wọ́ nígbà tí ó kéré, lé má sọ ìwà àìgbà fún wọn.

Ṣùgbọ́n lọ́dún àìgbà yìí, tí àgbà kò sí mọ́ nínú ọgbà èrè nínú ilẹ̀ Yorùbá, díẹ̀ nínú àwọn tí ó nílò gbà á, tí ó sì máa ń rọgbà fún àgbà, ti wọn tíì kò wọ́ àgbà lọ láti gbà á, tí wọn sì kọ́kọ́ fẹ́ fi ọ̀rọ̀ àìgbà àgbà kọjá nínú ìlú Yorùbá, wọ́n fẹ́ gbìyànjú rí bí wọn bá ṣe máa bá ìwà àìgbà tí àgbà máa ń hù, tí wọn sì bá lò ó ṣe àgbà láti pà á láti ya akọ́ sílẹ̀ fún àwọn ọmọ ọdún tí ó tún ṣeé kọ́.

Tó bá ṣẹ́ tí àgbà yàgbà, ọ̀rọ̀ tó bá sọ yìí máa ń yà ní ọkàn àwọn ọmọ ọdún, tí wọn sì máa ń gbẹ̀mí láti gba àgbà gbé, tí ó tilẹ̀ jẹ́ pé wọn máa ń mọ́ ìwà àìgbà tí ó máa ń hù. Àmọ́ bákan náà, tí àgbà yàgbà, tí ó bá mìnnú, tí ó sì sọ àwọn ọ̀rọ̀ tí kò yẹ, tí kò sì dáa, tí ó sì máa ń dá wọn lọ́pàǹgbà, nígbà náà ni ọkàn àwọn ọmọ ọdún máa ń gbọ́, tí wọn sì máa ń rẹ̀, tí wọn sì máa ń gbìyànjú láti kọ́ àgbà.

Nígbà tí ó bá ṣẹ́ tí àwọn ọmọ ọdún bá di púpọ̀ tí wọn kò bá tíì gbọ́ àgbà, nígbà náà ni kò ní sí ẹbí òkè tí ó máa ń gbẹ̀mí dà á síi pé kí ó kọ́ agbà. Ìdí ni pé, ọkàn àwọn ọmọ ọdún tí kò bá tíì gbọ́ àgbà kò ní jẹ́ kí àgbà kọ́ àgbà.

Nígbà tó bá ṣẹ́ tí àgbà bá yàgbà, tí ó bá pari, tí ó sì fi gbogbo ọ̀rọ̀ kọ́ àwọn ọmọ ọdún tí ó wà lẹ́yìn, tí ó sì dájú pé gbogbo ọ̀rọ̀ tó sọ yìí ti jẹ́ gbogbo àgbà tí ó kù, tí wọn yà ní ọkàn wọn, nígbà náà ni ó máa ń mú ìyọ̀ọ́ gbà pé, "Ẹ jẹ́ kí àgbà bá yàgbà lọ."

Ó máa ń jẹ́ pé ẹbí òkè ni ó máa ń gbẹ̀mí dà á síi láti gbà á, tí ó bá ń yàgbà, tí ó bá yàgbà, tí ó bá kọ́kọ́ fi ọ̀rọ̀ wá, tí ó sì sọ gbogbo ọ̀rọ̀ tí ó gbọ́ nígbà tí ó ń kọ́ kí ó tún fi ọ̀rọ̀ yìí gba àwọn ọmọ ọdún, nígbà náà ni ọ̀gbọ́n tí ó kọ́ sílẹ̀ fún àwọn ọmọ ọdún, yóò máa ń gbẹ̀mí dà síi pé kí àwọn ọ