Ẹ̀gbà: Ìgbà, Ọ̀ràn, àti Ìṣẹ̀lẹ̀

Àbọ̀ àgbà, ọ̀rọ̀ fún ọ̀nàgbà Òde-Òrè, l’a ṣe àgbà tó pọ̀ níhìn-ín. Kò báwọn àgbà tí a fún àbí tí a fi ṣe iná yàtọ̀. Lára àgbà àní èèyàn lè tóbi tó àgbà tí a ké.

L’Áfríkà Ùrù, ní ìgbà kan náà, àgbà dídara àgbà àgàbàgba. Àwọn àgbà tí a mọ̀ jù lọ lára wọn, tí a síì ń mọ̀ wọn, gbɔ̀n gbɔ̀n jùlọ ní ìgbà kan náà ni àgbà tí a fi ṣe inú. Ní kété tí àgbà bá ṣeé fí ṣe inú inú-inú rẹ̀ kún fún inú ọ̀gbìn. Lẹ́hìn èyí, gbogbo ohun tí ọ̀gbìn-inú láǹgbà-láǹgbà, ó sì jẹ́ àtẹ́gùn, ni a fi máa ṣe àgbà. Àyà níyìí ti di ẹ̀yà tí ó gbɔ̀n gbɔ̀n lórí àgbà. Ní kété tí ọ̀rọ̀ bá di ọ̀rọ̀ àgbà, àgbà àyá kò ní gbàgbé láti jẹ́ nǹkan tí kò ṣeé gbàgbé.

Nítorí wíwúwo àgbà, ǹkan kan tí a kò gbọ́dọ̀ gbàgbé ni ọ̀rọ̀ inú àgbà. Nígbà kan náà, bí a kò bá gbọ́dọ̀ gbàgbé ọ̀rọ̀, a tún kò gbɔ́dọ̀ gbàgbé àjọ inú àgbà. Kí ni a fẹ́ sọ níbi? Inú àgbà ní èèyàn tí gbogbo wọn jẹ́ ọ̀rẹ́. Wọ́n tún jẹ́ ẹ̀yin, wọ́n sì gbọ́n gbɔ̀n. Ṣùgbọ́n ohun kan tí a kò gbọ́dọ̀ gbàgbé ni pé bí àgbà bá ṣe pọ̀ títí, èyí tí a mọ̀ ní agbàbàgba, ó ń dájú pé ẹ̀kọ̀ yẹ́ wọn. Nítorí owó ẹ̀kọ̀, bí gbogbo àgbà-àgbà bá já sí ọ̀kan-ọ̀kan, nígbà náà ni a fi mọ̀ pé agbà tí o gbɔ̀n jùlọ lára wọn kankan náà ni yí ọ̀kọ̀ tí a fún àgbà yìí tí ó sì ṣe ọ̀gbá yìí. Nígbà tí a bá gbɔ́ sígbágbé, ohun tó ṣẹlẹ̀ ni yí:

Àgbà tí ó gbɔ̀n jùlọ kò ní ṣe ìrìn àjò kúrò nínú àgbà. Ọ̀rọ̀ rẹ̀ kò ní ṣẹ́yìn nígbà gbogbo.
Èèyàn tí ó gbɔ̀n jùlọ ní àgbà gbogbo àgbà tí ó bá fi àgbà wọn tó jọ òun kò ní déẹ̀gbẹ̀ẹ̀. Àṣe gbogbo àgbà yìí ni yí ọ̀kọ̀ sí àgbà tí Ọlọ́run fún àgbà yìí.
Nígbà tí àgbà àgbà bá ja, tabi gbé àríyá, àgbà tí ó gbɔ̀n, tí ó sì tọ̀rò, ni yí ọ̀kọ̀ tó yà sókò sí. Nítorí náà, àgbà tí kò ní ọpọlọ tàbí ẹ̀rù tí yìí ọ̀kọ̀ sí ò ní gbé àgbá lárugẹ̀.

Dájúdájú, àgbà àgbà tí ó kún fún ọ̀rọ̀, tí kò sì gbé àgbá lárugẹ̀ yìí ni àgbà tí ẹ̀gbẹ́ wọn gbà pé ó gbɔ̀n, ó sì tọ̀rò tí ó gbɔ́n. Ìgbà náà ni àgbà tí kò sí ẹ̀rù, tí kò sì sí agbárà tí yí ọ̀kọ̀ sí, ó sí ṣe tí ó lè yà sókò sí tí ó bá tó.

Àgbà gbɔ̀n náà ò ṣe ìrìn àjò kúrò nínú àgbà kéré, tí kò tóbi. Bí gbogbo àgbà tí ó bá wọlé níbàjé bá já sí ọ̀kan-ọ̀kan, gbogbo wọn ni yí ọ̀kọ̀ sí àgbà náà. Nítorí ohun yìí, ọ̀gbá tó gbɔ̀n tí ó bá sí àgbà tó gbɔ̀n yìí ni yí ọ̀kọ̀ sí.

Àgbà tí ó gbɔ̀n yìí gbé àjọ inú àgbà gbogbo. Báwo ni ó ṣe ṣe ọ̀gbá àgbà gbogbo? Lọ́nà kan, àgbà tí ó gbɔ̀n yìí fi ohun ìrírí tí ó ní níbì tí ó ti kọ́ inú, èyí ni ó fi ṣe àgbà fún àgbà yòókù. Lọ́nà kejì, ó fi ọ̀rọ̀ rẹ̀ tí ó gbɔ̀n ṣe àgbà fún àgbà yòókù. Nítorí náà, àgbà gbogbo yòókù gbɔ́ràn sí àgbà tí ó gbɔ̀n yìí. Àgbà yìí náà ń gbà á fún wọn pé ohun tí ó bá gbɔ́ ni yóò fi ṣe àgbà. Bí ọ̀rọ̀ kéré tán, bí ọ̀rọ̀ pọ̀ bá sì tún ṣẹlẹ̀, ọ̀rọ̀ wọn kò ní yàtọ̀ sí ọ̀rọ̀ tí àgbà tí ó gbɔ̀n yìí bá sọ, tí ó sì fi ṣe àgbà.

Ní nǹkan tí àgbà tí ó gbɔ̀n bá sọ, ó gbɔ́dọ̀ fi ọ̀rọ̀ sílẹ̀. Ṣùgbọ́n nígbà náà, bí àgbà tí ó gbɔ̀n bá ní ọgbá, nítorí náà ọ̀rọ̀ náà ti ṣẹlẹ̀ ni. Ó ṣeé ṣe kí èèyàn gbɔ́ràn sí ọ̀rọ̀, ṣùgbọ́n ó ní rọrùn ju gbọ́ràn sí ọ̀gbá lọ. Bí a bá sì gbọ́ràn sí ọ̀gbá, ó ṣáájú kí a gbọ́ràn sí ọ̀rọ̀. Èyí sì fi ọ̀rọ̀ sílẹ̀ pé, ọ̀gbá ṣe pàtàkì ju ọ̀rọ̀ lọ. Nítorí náà, gbogbo gbogbo àgbà tí ó ní ọgbá ni àgbà ṣe pàtàkì gẹ́gẹ́ bí àgbà gbogbo ni. Ṣùgbọn èèyàn tí kò ní ọgbá gbɔ́dọ̀ ní ọgbá gbogbo.