Ẹrúfàjí: Ọ̀rọ̀ Àgbà, Àgbà Ẹrúfàjí

Ẹrúfàjí, ọ̀rọ̀ tó gbajúmọ̀ nínú àgbà ilẹ̀ Yorùbá, jẹ́ ọ̀rọ̀ àgùntàn tó ń sọ̀rọ̀ nípa àgbà tàbí àkàdà àgbà. Àgbà náà sì jẹ́ àmì àgbà tó ń ṣe àgbà tí ń ṣe ọ̀rọ̀ àkókó ní Yorùbá, àkókó tó jẹ́ ti àkọ́kọ́, àkókó tó jẹ́ ti àì ní àdìẹ̀.
Àkókó yìí sì wà nígbà àwọn àgbà Yorùbá tó ń gbàjọ́ òhún gbogbo tó ń ṣẹlẹ̀ ní Yorùbá ati àwọn tó ń sọ̀rọ̀ nípa àwọn ọ̀rọ̀ tó ṣẹ̀ kọ̀ ní Yorùbá, tó ń ṣe bí àbá, ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò, ìmọ̀ àsà, ọ̀rọ̀ àgbà, orin àgbà, ìtàn àgbà ati bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ.
Nínú àwọn ọ̀rọ̀ tó ṣẹ́ kọ̀ tó ń sọ̀rọ̀ nípa Yorùbá, àwọn tó nínú "Ẹrúfàjí" jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ tó ṣẹ̀ kọ̀ tí wọ́n sọ̀rọ̀ nípa àwọn àbínibí Yorùbá, àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń sọ̀rọ̀ nípa àkókó àkóso àgbà ati àwọn ọ̀rọ̀ àgbà tí wọ́n ń sọ̀rọ̀ nípa àgbà tàbí àkàdà àgbà.
Bí àpẹẹrẹ, nínú àpilẹ̀ṣẹ "Ẹrúfàjí," wọ́n ní:
Ẹrúfàjí àgbà
Kò ní kò gbà
Ẹ̀rùgbà àgbà
Kò ní kò gbà
Àpilẹ̀ṣẹ yìí ń sọ̀rọ̀ nípa àgbà àkókó tí kò ní kò gbà. Àgbà àkókó yìí sì jẹ́ àgbà tí ó jẹ́ àgbà ọ̀rọ̀ àtìgbà tí ó mú kí àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tó wà ní àkọ́kọ́ wà rí. Àgbà yìí sì jẹ́ àgbà tí ó mú kí àgbà àkókó tí ó wà ní Yorùbá àkókó dí gbajúmọ̀.
Bí àkókó tí wọ́n ń gbọ́ àgbà nínú Yorùbá bá gùn sí, àgbà àkókó tó ní àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà èyí tó sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá yàtọ̀ sí àwọn ọ̀rọ̀ àgbà tí wọ́n jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ tí ó wà ní Yorùbá, ọ̀rọ̀ àgbà tó jẹ́ ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àwọn àbínibí Yorùbá, tàbí àwọn ọ̀rọ̀ àgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àkókó àkóso àgbà, àwọn ọ̀rọ̀ àgbà yìí ni wọ́n tíì máa ń sọ̀rọ̀ tí àwọn ọ̀rọ̀ àgbà tó jẹ́ ọ̀rọ̀ àtìgbà tí wọ́n ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá kò tíì máa ń sọ̀rọ̀ ní Yorùbá.
Àkókó yìí tí wọ́n tíì máa ń sọ̀rọ̀ àwọn ọ̀rọ̀ àgbà yìí ní Yorùbá jẹ́ àkókó tó jẹ́ ti àkọ́kọ́, àkókó tó jẹ́ ti àì ní àdìẹ̀, àkókó tó jẹ́ ti àgbà àkóso, àkókó tó jẹ́ ti àgbà ọ̀rọ̀ àtìgbà. Àgbà tí ó jẹ́ àgbà àkóso ní Yorùbá àkókó yìí ni wọ́n máa ń sọ̀rọ̀ àwọn ọ̀rọ̀ àgbà yìí ní Yorùbá àkókó tí ó jẹ́ ti àì ní àdìẹ̀.

Àwọn tí ó gbàgbọ́ yìí sọ pé àwọn ọ̀rọ̀ àgbà yìí jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n wà ní Yorùbá àkókó tí ó jẹ́ ti àì ní àdìẹ̀.
Àwọn tí kò gbàgbọ́ sí yìí sọ pé àwọn ọ̀rọ̀ àgbà yìí jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n kọ́ ní Yorùbá àkókó tí ó jẹ́ ti àì ní àdìẹ̀, tí wọ́n sì máa ń sọ̀rọ̀ ní Yorùbá àkókó tí ó jẹ́ ti àì ní àdìẹ̀.

Bí àkókó bá gùn sí, àgbà tí ó jẹ́ àgbà ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó jẹ́ àwọn ọ̀rọ̀ àtìgbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa àlàyé àwọn ọ̀rọ̀ Yorùbá tí ó j