Akpabio

Olufunmilayo Ransome-Kuti, tí a bí ní ọjọ́ 20 Oṣù Kẹjọ ọdún 1900, jẹ́ ọ̀rẹ́ ọmọlẹ́yìn, onímọ̀ ọ̀ṣèlú, ẹni tí ó dámọ̀ràn àti olùkọ̀, tí ó jẹ́ alágbàdá fún ọ̀rọ̀ àwọn obìnrin ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà. Ó di ọ̀kan lára àwọn obìnrin àkọ́kọ́ tí wọ́n kọ́ ẹ̀kọ́ gíga ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà, tí wọ́n sì padà wá ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bí onímọ̀ ọ̀ṣèlú. Nígbà tí ó wà láyé, ó ṣe ìgbìmọ̀ fún àwọn ètò tí ó lépa bíbá ipò àwọn obìnrin lọ́wọ́, ó sì ṣe ìpè fún ẹ̀tọ́ tí wọn ní láti kọ́ ẹ̀kọ́, láti bọ́ ọ̀rọ̀ wọn, àti láti ní ipò àgbà tí wọn yẹ ní gbogbo àgbègbè ti ìgbésí ayé.

Ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ Ransome-Kuti nípa ipò àwọn obìnrin ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà, tí ó tún ní ìgbàgbọ́ nínú ẹ̀tọ́ kọ̀ọ̀kan láti kọ́ ẹ̀kọ́ àti lati bọ́ ọ̀rọ̀, jẹ́ ohun tí kò gbajúmọ̀ nígbà tí ó wà láyé. Ṣùgbọ́n, àgbà àti iṣẹ́ rẹ̀ láìsí àní-àní ti ṣe àgbà fún ọ̀na fún àwọn ìgbìmọ̀ tí ó wá lẹ́yìn rẹ̀ fún ẹ̀tọ́ àwọn obìnrin àti ìdàgbàṣẹ̀ kọ̀ọ̀kan ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà.

Àwọn Ìṣẹ́ Pàtàkì

• Ní ọdún 1944, ó da Ẹgbẹ́ Àwọn Obìnrin Nàìjíríà (NCWS) sílẹ̀, tí ó jẹ́ ẹgbẹ́ kan tí ó jẹ́ onímọ̀ ọ̀ṣèlú tí ó lépa bíbá ipò àwọn obìnrin lọ́wọ́.
• Ní ọdún 1953, ó di alágbàdá fún ọ̀rọ̀ àwọn obìnrin ní ìpàdé àgbà Áfríkà tí ó wáyé ní ìlú Accra, orílẹ̀-èdè Gánà.
• Ní ọdún 1958, ó di ìgbàgbọ́ àti olùdámọ̀ràn fún Ìgbìmọ̀ Àgbà fún Ẹ̀tọ́ Àwọn Obìnrin (UN Commission on the Status of Women).

Àjọṣe Tirẹ̀ Pẹ̀lú Ọládipo Diya

Olufunmilayo Ransome-Kuti jẹ́ ìyá ìyá Ọládipo Diya, tí ó jẹ́ Ológun-Àgbà àti Alákòóso-Àgbà orílẹ̀-èdè Nàìjíríà láti ọdún 1994 sí 1998. Nígbà tí Diya wà ní ọ̀gá, ó gba àwọn òfin tí ó gbé ipò àwọn obìnrin ga, gẹ́gẹ́ bí ìfẹ́ ẹni tí ó bibi rẹ̀, àti nitorí bí ó ṣe gbàgbọ́ nínú ọ̀rọ̀ ọ̀rọ̀ rẹ̀ nípa ìdàgbàṣẹ̀ kọ̀ọ̀kan.

Àgbà àti Ìṣẹ́ Rẹ̀

Àgbà Ransome-Kuti gba àmì ẹ̀yẹ gẹ́gẹ́ bí ọ̀kan lára àwọn obìnrin òkèrè àgbà tó gbajúmọ̀ jùlọ lágbàáyé nígbà tí ó wà láyé. Ó tún gba àmì ẹ̀yẹ gẹ́gẹ́ bí ọ̀kan lára àwọn obìnrin àkọ́kọ́ tó gbajúmọ̀ jùlọ ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà. Àgbà àti iṣẹ́ rẹ̀ láìsí àní-àní ti ṣe ipa pàtàkì nínú ọ̀rọ̀ àgbà obìnrin ní orílẹ̀-èdè Nàìjíríà àti ní gbogbo àgbàáyé.