An bhfuil an Domhain i gConaimh?

Pórtaingéil, tír atá suite i leiththeas na hEorpa agus a bhfuil stair fhada agus shaibhir aici. Tá cáil ar an tír as a cultúr vibrant, a bia iontach agus a tráthanna áille. Mar sin féin, tá stair fliuch ag an bPórtáingéil freisin, stair atá chomh domhain leis an aigéan atá ag gol isteach ar a chóstaí.
Ar an 1 Samhain, 1755, buaileadh crith talún ollmhór leis an bPórtáingéil, ag milleadh an chuid is mó de a phríomhchathair, Liospóin, agus gortaí mór a dhéanamh ar an gcuid eile den tír. Tuairiscítear go raibh an crith talún chomh láidir agus gur chraith sé an talamh ar fud na hEorpa agus fiú anuas go dtí an Afraic agus an Mheiriceá. Cuireadh meastachán ar líon na marbh in áit éigin idir 60,000 agus 100,000, rud a chuireann an crith talún seo ar cheann de na crith talún is marfaí i stair an domhain.
I ndeireadh na hoíche, bhuail tsunami níos déine ó dheas na tíre, ag milleadh níos mó bailte agus sráidbhailte agus ag marú níos mó daoine. Mhair na straoiseanna ar feadh roinnt uaireanta, agus chuaigh an tír ar fad i bpáirc.
Sa bhliain 2007, scríobh an t-aistritheoir agus scríbhneoir Pórtaingélach Susana Moreira Marques leabhar darb ainm "O Terramoto de Lisboa" ("Crith Talún Liospóin"). Sa leabhar seo, déanann sí cur síos ar uafás na huaire sin sa stair, agus ar an chaoi a dtáinig an tír le chéile le dul chun cinn. Scríobh sí faoi na daoine a cailleadh, na foirgneamh a scriosadh agus an dóchas a bhí ag an bpobal le haghaidh todhchaí níos fearr.

Cén fáth a bhfuil crith talún ann?

Cén chaoi a mbíonn tionchar ag crith talún ar an domhan?

Cén tábhacht atá le crith talún?

Is iad seo na ceisteanna a bhí ag daoine ar feadh céadta bliain, agus tá freagraí éagsúla tugtha orthu. Tá roinnt daoine a chreideann go bhfuil an Domhain i gconaimh, agus go bhfuil crith talún mar gheall ar ghluaiseacht na plátaí teictonic. Creideann daoine eile nach bhfuil an Domhain i gconaimh, agus go bhfuil crith talún mar gheall ar rudaí eile, ar nós gás a dhíleáitear ó intiúir an Domhain.
Níl aon fhreagra amháin ar na ceisteanna seo. Is é an fírinne go bhfuil daoine fós ag foghlaim faoi crith talún, agus go bhfuil go leor rudaí nach bhfuil a fhios acu fós. Ach tá rud amháin cinnte: tá crith talún mar chuid de an Domhain, agus go mbeidh siad ag tarlú i gcónaí. An bhfuil an Domhain i gConaimh? Is é an freagra ná tá sé.