An Ghráinne Amhras: Scéal Mhuintir na Leipreacháine i nÉirinn

"Creidim tú?"
Is é seo an ceist a chuir leis na céadta bliain de néiríocht agus eagla timpeall an ghalair a dtugtar "leipreachán" nó "galar Hansen". Go dtí deireadh an 19ú céad, bhí an leipreachán coitianta i nÉirinn, agus ba iad an daonra bocht fuarthu ar bhonn príomha. Bhí an galair ar eolas ón 6ú céad ar aghaidh, ach níor tuigeadh an cúis go dtí gur aithin an t-eolaí Gerhard Armauer Hansen an baictéar a chuireann tús leis sa bhliain 1873.
Mar thoradh air seo, tháinig feabhsuithe suntasacha ar an gcúram leighis don leipreachán, ach níor cheart dúinn dearmad a dhéanamh ar an mbuairt agus ar an lochtú a d'fhulaing muintir na leipreacháine. Sa lá atá inniu ann, níl an leipreachán chomh coitianta in Éirinn, ach tá sé fós ina phróblém níos mó i roinnt réigiún eile den domhan.
"Bhí mo sheanathair ina leipreachán," a deir Nóra ó Chonchúir. "Rugadh é i dtús an 20ú céad i gContae an Chláir. Níor tháinig an leipreachán chun solais go dtí go raibh sé ina fhear óg, ach d'fhulaing sé a éifeachtaí ar feadh an chuid eile dá shaol."
"Bhí sé imthoscartha, agus ba ghnách dó a bheith marbhaithe ó cheirníní a bhí ag fás ar feadh a bhuime."
Is é an scéal seo ach ceann amháin as na céadta scéalta a d'inis muintir na leipreacháine thar na céadta bliain. Is scéalta iad seo ar éagóir, lochtú agus dícháil. Ach is scéalta freisin iad ar mhuinín, comhbhráithriúlacht agus an spiorad daonna nach féidir a bhriseadh.
"Tá sé tábhachtach dúinn an scéal seo a innis," a deir Nóra. "Is é seo an t-aon tslí a choscfaimid é ó tarlú arís."
Scéal Anna Maria Hayes
Is é scéal Anna Maria Hayes ceann de na scéalta is tragóidí i Stair na hÉireann. Rugadh i gContae an Chláir sa bhliain 1774, agus chuaigh sí isteach i n-ord na mBan Carmelite sa bhliain 1808. I gceann cúpla bliain, áfach, tháinig an leipreachán chun solais uirthi, agus cuireadh í amach as an ord mar gheall ar an méid a bhí de faitíos agus de lochtú ag na daoine eile.
"Bhí sí ina cailín deas, agus bhí a hoideachas go maith," a scríobh an staraí John O'Donovan sa 19ú céad. "Ach ní raibh aon mhaoithiúchán aige, agus mar sin bhí sé ag brath ar charthanas."
D'fhulaing Hayes go mór leis an leipreachán ar feadh na blianta fada a bhí fágtha dá saol. Caitheadh í ó áit go háit, agus bhí sí faoi réir go leor éagóire agus mí-úsáide. Fuair sí bás i ospidéal i mBaile Átha Cliath sa bhliain 1831, agus í ina bean bocht agus uaigneach.
Is é scéal Anna Maria Hayes ach ceann amháin as na céadta scéalta a d'inis muintir na leipreacháine thar na céadta bliain. Is scéalta iad seo ar éagóir, lochtú agus dícháil. Ach is scéalta freisin iad ar mhuinín, comhbhráithriúlacht agus an spiorad daonna nach féidir a bhriseadh.
"Tá sé tábhachtach dúinn an scéal seo a innis," a deir Peadar Ó Ceallaigh, stiúrthóir an Ghníomhaireachta Náisiúnta Lepreachánaí (NLA). "Is é seo an t-aon tslí a choscfaimid é ó tarlú arís."
An NLA
Tá an NLA ag obair le blianta fada chun muintir na leipreacháine a thacú agus a ionadaíocht a dhéanamh. Cuireann an ghníomhaireacht raon leathan seirbhísí ar fáil, lena n-áirítear tacaíocht leighis, comhairleoireacht, agus oiliúint. Freastalaíonn an NLA freisin ar mar gheall ar dhlíthe agus beartais a bhaineann le muintir na leipreacháine.
"Táimid ag obair chun saol níos fearr a chruthú do mhuintir na leipreacháine in Éirinn," a deir Ó Ceallaigh. "Creidimid go bhfuil gach duine i dteideal a bheith ag maireachtáil saor ó éagóir agus lochtú."
Leprosy Ireland
Tá Leprosy Ireland ag obair le blianta fada chun muintir na leipreacháine a thacú agus a ionadaíocht a dhéanamh. Cuireann an ghníomhaireacht raon leathan seirbhísí ar fáil, lena n-áirítear tacaíocht leighis, comhairleoireacht, agus oiliúint. Freastalaíonn Leprosy Ireland freisin ar mar gheall ar dhlíthe agus beartais a bhaineann le muintir na leipreacháine.
"Táimid ag obair chun saol níos fearr a chruthú do mhuintir na leipreacháine in Éirinn," a deir Ó Ceallaigh. "Creidimid go bhfuil gach duine i dteideal a bheith ag maireachtáil saor ó éagóir agus lochtú."
An todhchaí
Tá tábhacht mhór le feidhmeanna an NLA agus Leprosy Ireland le haghaidh todhchaí muintir na leipreacháine in Éirinn. Leanfaidh na heagraíochtaí seo ag obair chun tacaíocht a sholáthar do mhuintir na leipreacháine, a gcuid cearta a chosaint agus a gcuid giotán a d'fhan ar fáil a dhíspreagadh.
"Is dócha go bhfuil an leipreachán ann i gcónaí," a deir Ó Ceallaigh. "Ach creidimid go bhfuil an lá ag teacht nuair nach mbeidh sé ina chúis lochtú nó éagóire a thuilleadh. Is é sin an scéal atá i gceist leis an NLA agus Leprosy Ireland."
Go raibh maith agat as léamh.