An Táin Bó Cúailnge

Tá an Táin Bó Cúailnge ar cheann de na seanscéalta is cáiliúla in litríocht na hÉireann. Tugann sí cur síos ar an eachtra a tharla Éireannaigh agus Ulaidigh le chéile sa chéad aois R.Ch. Bhí an eachtra seo chomh tábhachtach agus chomh cáiliúil sin go bhfuaireamar níos mó ná tríocha cóip den scéal ón séúaois, agus go bhfuil sé fós á léamh agus á staidéar ag scoláirí anois.

De réir an scéil, tháinig fear darbh ainm Medb, Banríon Chonnacht, go dtí Cúige Uladh chun bua chéile a caitheamh le Conchúr mac Neasa, Rí Uladh. Bhronn Conchúr an bua uirthi, ach ní raib sí sásta leis an méid a bhí aici. Dúirt sí léi féin go raib sí i bhfeidhm ag fear eile, Fearghas, mac Roigh, agus go raib ceart aici ar bua níos mó toisc go raib sé níos fearr ag Fearghas sa leaba ná Conchúr.

D'éirigh Conchúr feargach agus dhiúltaigh sé an bua breise a thabhairt do Mheabhdh. Mar thoradh air sin, thosaigh sí cogadh i gcoinne Uladh. Bhronn sí an t-arm le Fearghas agus thug sí isteach go dtí Cúige Uladh. Bhí na hUlaidigh sáraithe agus ní raib siad in ann an t-arm a chosaint. Bhí ar Chú Chulainn, laoch óg Ulaidh, an t-arm a chosaint. Mar sin féin, bhí Cú Chulainn tinn agus ní raib sé in ann a lán. Dá bhrí sin, chaill na hUlaidigh an cath agus ghabhadh Conchúr. Thug Meábhdh é léi ar ais go Connachta mar phríosúnach.

Nuair a tháinig Cú Chulainn ar ais go dtí a thír féin, bhí sé feargach agus sásta leis an mbrón a tháinig ar na hUlaidigh. Thaisteal sé go dtí Connachta agus thosaigh sé ar Mheabhdh agus Fearghas a ionsaí. Bhí an troid fhada agus dhian, ach sa deireadh thiar, mharaigh Cú Chulainn an bheirt acu. Bhí Meábhdh tar éis a cuid arm a chailleadh agus bhí ar a cumas í a mharú. Mar sin féin, chinn Cú Chulainn í a spáráil toisc go raibh sé dóchasach go gcoimeádfaí a cheann féin ar a shlí sin.

Is scéal é an Táin Bó Cúailnge a thugann léargas ar an tsochaí Cheilteach sa chéad aois R.Ch. Is léiriú é ar an tábhacht a bhaineann le saol an laoch agus ar an ról lárnach a bhíonn ag an mhná i sochaí. Is scéal é freisin ar an gcumhacht a bhíonn ag an troid agus ar an láid a d'fhéadfadh sé a dhéanamh.