Dayo Amusa

Ọ̀rọ̀ àgbà, tí ó ní pé, "Ẹni tó bá ní ìyá, kò ní sàn lára" jẹ́ òtítọ̀ púpọ̀, nítorípé ìyá ni olóògbà tó kún ọ̀rọ̀ rẹ̀ sí ọmọ rẹ̀, tó sì máa ń gbé ẹ̀kọ́ ìlera àti ìbọ̀rọ̀ ẹ̀mí kún ọmọ rẹ̀, pàá pàá jùlọ nínú ọ̀rọ̀ tó bá jẹ́ bíi ti ìgbésẹ̀, àti ìwà ọ̀rọ̀. Ẹni tí kò bá ní ìyá, tí kò sì ní agbára tí yóò fi kọ́ ẹ̀kọ́ tí ó tó, dájúdájú yóò gbé àgbà, yóò sì gbé ẹ̀mí náà gbé.

Nígbà tí mo wà ní ọmọ ọdún mẹ́ta, èmi àti ìyá mi, tí orúkọ rẹ̀ ń jẹ́, Fúnmilayo, a gbàgbé bí ó ti ṣeé ṣe láti lọ sí ọjà ní ọ̀sán kan, láti lọ ra àwọn ohun tí a fẹ́. Nígbà náà, a máa ń lọ sí ọjà ní òru, tí ọ̀pọ̀ ènìyàn kò ní mọ̀ wa. Àkókò yẹn, jẹ́ àkókò tí a máa ń bá ara wa sùn nínú yàrá tí a dá sílẹ̀ ní inú àpáta, tí oríṣiríṣi àwọn ohun tí a kọ́ jẹ́, tí kò sì sí ibi tó gbọ́nju.

Nígbà tí mo wà ní ọmọ ọdún méje, èmi àti ìyá mi, a tún kọ̀kọ̀ rí óhun tó ń jẹ́ ọkọ̀ ayọ́kẹ́lẹ̀. Nígbà náà, ọ̀pọ̀ ènìyàn ní ìlú wa kò ní ọ̀rọ̀ tí wọn fi máa ra ọkọ̀ ayọ́kẹ́lẹ̀, ìdí nìyí tí ìyá mi, tí orí rẹ̀ kò tíì dé ọdún mọ́kànlá, fi ń rìn nìṣó láti ilé lọ sí ọjà, láti lọ ra àwọn ohun tí a fẹ́.

Àkókò yẹn, jẹ́ àkókò tí èmi àti ìyá mi ń rí kára jẹ́, tí a sì ń rí iyọ̀ bọ̀. Ṣùgbọ́n, ìyá mi kò dáké fún mi nítorí ìyọ̀ tí a rí, ó kún mi fáráwé ẹ̀kọ́ sí ọ̀rọ̀ ẹ̀mí. Ó kọ́ mi pé, "DAYO, ẹni tí ó bá ní ìyà, kò ní sàn lára, ó sì máa ń gbàgbé bí ó ti gbé ọ̀rọ̀ nǹkan tó kọ́ nígbà tí ó ti dàgbà". Nígbà tí mo rí i pé ó lè jẹ́ òtítọ̀, mo kàn dá èrò náà dúró nínú ọkàn mi, mo sì máa ń ṣe bí ẹni tí kò mọ̀ ìjìnlẹ̀ ọ̀rọ̀ náà.

Nígbà tí mo wà ní ọmọ ọdún márùndínlógún, èmi àti ìyá mi, a kọ̀kọ̀ rí óhun tó ń jẹ́ oríṣiríṣi àwọn ohun ọ̀ṣó. Nígbà náà, ọ̀pọ̀ ènìyàn ní ìlú wa kò ní ọ̀rọ̀ tí wọn fi máa ra àwọn ohun ọ̀ṣó, ìdí nìyí tí mo fi ń tọ́ ìyá mi lára, láti lọ ra àwọn ohun ọ̀ṣó, ṣùgbọ́n, inú rẹ̀ kò dùn sí i rárá. Ó sábà ma ń sọ fún mi pé, "Dayo, ẹni tí ó bá ní ìyà, kò ní sàn lára, ó sì máa ń gbàgbé bí ó ti gbé ọ̀rọ̀ nǹkan tó kọ́ nígbà tí ó ti dàgbà".

Nígbà tí mo wà ní ọmọ ọdún mọ́kànlélógún, èmi àti ìyá mi, a kọ̀kọ̀ rí óhun tó ń jẹ́ oríṣiríṣi àwọn ọkọ̀ ayọ́kẹ́lẹ̀, tí ó kún irú ẹ̀ka báyìí. Nígbà náà, ọ̀pọ̀ ènìyàn ní ìlú wa kò ní ọ̀rọ̀ tí wọn fi máa ra ọkọ̀ ayọ́kẹ́lẹ̀, ṣùgbọ́n, èmi àti ìyá mi, a ní àwọn ọ̀rẹ́ méjì, tí ó ní ọ̀rọ̀, tí wọn sì fẹ́ wa gan-an. Wọn ni wọn sì rà ọkọ̀ fún wa, tí wọn sì kọ́ wa bí a ṣe máa ń wọ ọkọ̀ náà, tí wọn sì kọ́ wa bí a ṣe máa ń kọjú sí ọkọ̀ náà, tí a sì kɔ̀wé sí ilé-ẹ̀kọ́ tí ó gbámú, tí wọn sì kúkú rí sí wa pé, a kò ní lágbára láti san owó ilé-ẹ̀kọ́ náà. Àwọn ni wọn sì san gbogbo owó ilé-ẹ̀kọ́ náà fún wa.
Áwọn ọ̀rẹ́ méjì náà, ó ṣeé ṣe kí àwọn kò rí ọ̀rọ̀ tí wọn fi máa san owó ilé-ẹ̀kọ́ náà fún wa, ṣùgbọ́n, wọn ní ọkàn rere sì wa, àgbà wọn kún, wọn sì sọ àwọn ọ̀rọ̀ tó gbámú fún wa láti gbé wa soke sí ọ̀pá ìlera.

Ní oríṣiríṣi ọ̀rọ̀ tí ọ̀pọ̀ ènìyàn máa ń sọ, ó ní, "Ẹni tí ó bá rí ọ̀rẹ́ àgbà, tí ó sì fẹ́ ọ̀rẹ́ rẹ̀, ó tí gba ọ̀rẹ́ tá ó tóbi jù."
Èyí ni ó jẹ́ ọ̀títọ́ púpọ̀, nítorípé ọ̀rẹ́ rere máa ń gbéni ró, tí ó sì máa ń gbé ọmọlẹ̀ rẹ́ láìkan, tí ó sì máa ń gbé ènìyàn ró.

Nígbà tí mo wà ní ọmọ ọdún mẹ́rìndínlógún, èmi àti ìyá mi, a kọ̀kọ̀ rí óhun tó ń jẹ́ oyún. Nígbà náà, ọ̀pọ̀ ènìyàn ní ìlú wa kò ní ọ̀rọ̀ tí wọn fi máa rogbò, tí wọn sì máa bímọ, ṣùgbọ́n, èmi àti ìyá mi, a ní àwọn ọ̀rẹ́ méjì, tí ó ní ọ̀rọ̀, tí wọn sì fẹ́ wa gan-an. Wọn ni wọn sì rà ohun oríṣiríṣi, wọ́n sì kó wa lọ sí ilé-rándẹ̀, wọ́n sì rí sí wa pé, a bímọ ọkùnrin kan, tí ó gbàgbé orúkọ rẹ̀.
Áwọn ọ̀rẹ́ méjì náà, ó ṣeé ṣe kí àwọn kò rí ọ̀rọ̀ tí wọn fi máa san owó ilé-ẹ̀kọ́ náà fún wa