Ứng Dụng Tiết Khí Để Cân Bằng Phong Thủy

Tiết khí là một trong những di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, được đánh giá là kiệt tác với công dụng lập lịch cho các nền văn minh phương Đông cổ đại. Ngày nay, các tiết khí trong năm vẫn giữ nguyên giá trị và được ứng dụng rộng rãi trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt quan trọng trong dự đoán thời điểm hướng gió, mực nước… để điều tiết mùa màng.

Tiết khí

Tổng quan về tiết khí

Hiểu sâu về tiết khí và cách vận hành của lịch này, con người có thể chế ngự, thích nghi và tự bảo vệ mình trước sự thay đổi của khí hậu, thiên nhiên.

Tiết khí là gì? Có bao nhiêu tiết khí trong năm?

Trong phong thủy phương Đông, tiết khí đóng một vai trò vô cùng quan trọng giúp con người sống hòa thuận và ứng biến kịp thời với các hiện tượng liên quan đến thời tiết. Vậy có thể hiểu tiết khí là gì?

Theo Wikipedia, tiết khí là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo của Trái Đất quay xung quanh Mặt trời. Các điểm này cách nhau 15 độ, tương đương 14 – 16 ngày và luân chuyển mang tính chu kỳ trong 1 năm. Tuy nhiên, khoảng cách giữa 2 tiết khí liền kề nhau còn chịu thêm ảnh hưởng của 2 yếu tố:

Thứ nhất, không có con số cố định để tính thời gian giữa các tiết khí với nhau, do quỹ đạo Trái Đất hình elip nên vận tốc di chuyển của Trái Đất quanh Mặt trời không phải là hằng số.
Thứ hai, thời điểm bắt đầu mỗi tiết khí là đầu ngày.

Để đồng bộ hóa các mùa, các nền văn minh cổ đại tại phương Đông đã sử dụng khái niệm tiết khí trong công tác lập lịch, bao gồm các nước tiêu biểu như: Triều Tiên, Trung Quốc, Nhật Bản và cả Việt Nam…

Theo lịch vạn niên của các nước này, một năm sẽ bao gồm 24 tiết khí, tương ứng với thời điểm Mặt Trời mọc so với Trái Đất ở các kinh độ: 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 120°, 135°, 150°, 165°, 180°, 195°, 210°, 225°, 240°, 255°, 270°, 285°, 300°, 315°, 330°, 345°.

Tiết khí là gì?

Phân loại 24 tiết khí

24 tiết khí trong một năm sẽ được chia thành 2 nhóm gồm: 12 tiết và 12 khí, bắt đầu từ Lập Xuân và kết thúc vào Lập Đông, cứ thế lặp lại theo một vòng tuần hoàn. Dựa vào vòng lặp này, người xưa lại chia các khoảng thời gian thành từng cung và được tính theo hệ Can Chi cùng hàng loạt yếu tố liên quan khác.

Dưới đây là 4 loại được phân nhóm từ 24 tiết khí trong năm:

Loại 1 Gồm 8 tiết khí biểu thị sự nóng lạnh thay đổi cho nhau	Loại 2 Gồm 5 tiết khí biểu thị cho nhiệt độ thay đổi	Loại 3 Gồm 7 tiết khí biểu thị cho sự liên quan đến mưa, nước	Loại 4 Gồm 4 tiết khí biểu thị cho hiện tượng, sự vật
Lập Xuân, Xuân Phân Lập Hạ, Hạ Chí Lập Thu, Thu Phân Lập Đông, Đông Chí	Tiểu Thử Đại Thử Xử Thử Tiểu Hàn Đại Hàn	Vũ Thủy Cốc Vũ Bạch Lộ Hàn Lộ Sương Giáng Tiểu Tuyết Đại Tuyết	Kinh Trập Thanh Minh Tiểu Mãn Mang Chủng

Ý nghĩa của 24 tiết khí

Dưới đây là ý nghĩa của 24 tiết khí trong năm được sắp xếp tương ứng với kinh độ Mặt Trời và ngày tháng Dương lịch để quý độc giả dễ đối chiếu

Tiết khí	Kinh độ Mặt Trời	Ngày Dương lịch	Ý nghĩa tiết khí
Các tiết khí trong thời gian Lập Xuân – Xuân Phân
Lập Xuân	315°	Từ 4/2 hoặc 5/2 đến thời điểm bắt đầu tiết Vũ Thủy	Thời điểm mùa Xuân bắt đầu
Vũ Thủy	330°	Từ 18/2 hoặc 19/2 đến thời điểm bắt đầu tiết Kinh Trập	Là thời điểm thời tiết mưa, ẩm
Kinh Trập	345°	Từ 5/3 hoặc 6/3 đến thời điểm bắt đầu tiết Xuân Phân	Là lúc sâu nở
Các tiết khí trong thời gian Xuân Phân – Thu Phân
Xuân Phân	0°	Từ 20/3 hoặc 21/3 đến thời điểm bắt đầu tiết Thanh Minh	Giai đoạn ở giữa mùa Xuân
Thanh Minh	15°	Từ 4/4 hoặc 5/4 đến thời điểm bắt đầu tiết Cốc Vũ	Thời tiết sáng trong
Cốc Vũ	30°	Từ 20/4 hoặc 21/4 đến thời điểm bắt đầu tiết Lập Hạ	Có mưa rào
Lập Hạ	45°	Từ 5/5 hoặc 6/5 đến thời điểm bắt đầu Tiểu Mãn	Mùa Hè bắt đầu
Tiểu Mãn	60°	Từ 21/5 hoặc 22/5 đến thời điểm bắt đầu tiết Mang Chủng	Bắt đầu những cơn lũ nhỏ, duối vàng
Mang Chủng	75°	Từ 5/6 hoặc 6/6 đến thời điểm bắt đầu tiết Hạ Chí	Chòm sao Tua Rua mọc
Hạ Chí	90°	Từ 21/6 hoặc 22/6 đến thời điểm bắt đầu tiết Tiểu Thử	Giữa mùa Hè
Tiểu Thử	105°	Từ 7/7 hoặc 8/7 đến thời điểm bắt đầu tiết Đại Thử	Trời nắng nóng nhẹ
Đại Thử	120°	Từ 22/7 hoặc 23/7 đến thời điểm bắt đầu tiết Lập Thu	Trời nóng nực, oi bức
Lập Thu	135°	Từ 7/8 hoặc 8/8 đến thời điểm bắt đầu tiết Xử Thử	Mùa Thu bắt đầu
Xử Thử	150°	Từ 23/8 hoặc 24/8 đến thời điểm bắt đầu tiết Bạch Lộ	Xuất hiện mưa ngâu
Bạch Lộ	165°	Từ 7/9 hoặc 8/9 đến thời điểm bắt đầu tiết Thu Phân	Thời tiết nắng nhạt
Các tiết khí trong thời gian Thu Phân – Lập Xuân
Thu Phân	180°	Từ 23/9 hoặc 24/9 đến thời điểm bắt đầu tiết Hàn Lộ	Giữa mùa Thu
Hàn Lộ	195°	Từ 8/10 hoặc 9/10 đến thời điểm bắt đầu tiết Sương Giáng	Thời tiết mát mẻ
Sương Giáng	210°	Từ 23/10 hoặc 24/10 đến thời điểm bắt đầu tiết Lập Đông	Xuất hiện sương mù
Lập Đông	225°	Từ 7/11 hoặc 8/11 đến thời điểm bắt đầu tiết Tiểu Tuyết	Mùa Đông bắt đầu
Tiểu Tuyết	240°	Từ 22/11 hoặc 23/11 đến thời điểm bắt đầu tiết Đại Tuyết	Một số nơi xuất hiện tuyết rơi
Đại Tuyết	255°	Từ 7/12 hoặc 8/12 đến thời điểm bắt đầu tiết Đông Chí	Tuyết dày đặc
Đông Chí	270°	Từ 21/12 hoặc 22/12 đến thời điểm bắt đầu tiết Tiểu Hàn	Giữa mùa đông
Tiểu Hàn	285°	Từ 5/1 hoặc 6/1 đến thời điểm bắt đầu tiết Đại Hàn	Trời rét nhẹ
Đại Hàn	300°	Từ 20/1 hoặc 21/1 đến thời điểm bắt đầu tiết Lập Xuân	Trời rét đậm

Lịch tiết khí

Nhiều thầy phong thủy, thầy bốc dịch và xem tứ trụ dựa vào lịch tiết khí để xác định ngày giờ xấu tốt. Từ các căn cứ này, họ sẽ tư vấn cho gia chủ, khách hàng chọn ngày lành tháng tốt và tránh ngày hắc đạo để tiến hành một sự kiện quan trọng nào đó như: Động thổ, khai trương, cưới hỏi…

Ngoài ra, nông ngư dân cũng sử dụng lịch này như một phương pháp xác định thời điểm phù hợp để bắt đầu một mùa vụ mới, chọn ngày ra khơi, xây cất chuồng trại, bón phân, thu hoạch nông sản…

Lịch tiết khí mỗi năm gần như tương đồng nhau, chỉ chêch lệch 1 – 2 ngày so với thực tế. Quý độc giả có thể tra cứu ngày và tiết phù hợp dựa trên bảng chúng tôi vừa chia sẻ phía trên. Ngoài ra, người dùng cũng có thể tải App Xhero trên Google Play Store (Android) và App Store (IOS), bấm chọn chức năng Xem Ngày và theo dõi tiết khí tương ứng với lịch 2024 hiện tại.

Tính năng "Xem Ngày" trên app Xhero Tính năng “Xem Ngày” trên app Xhero

Cách tính tiết khí năm 2024

Người xưa thường chia tiết khí theo 4 mùa để dễ lập lịch. Trong phần này, Phong Thủy Đại Nam sẽ hướng dẫn độc giả cách tính tiết khí năm 2024 dựa theo 4 mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông.

Tiết khí mùa Xuân

Tiết Lập Xuân: Đúng như tên gọi, tiết Lập Xuân là thời điểm bắt đầu mùa xuân, biểu tượng cho một năm mới sung túc với khởi đầu suôn sẻ. Khi Mặt Trời nằm ở kinh độ 315°, rơi vào khoảng ngày 4 hoặc 5/2 Dương lịch cũng là lúc tiết Lập Xuân bắt đầu.
Tiết Vũ Thủy: Khoảng 15 ngày kể từ tiết Lập Xuân là thời điểm Mặt Trời đi vào kinh độ 330°. Lúc này những trận mưa lớn bắt đầu xuất hiện và kéo dài, đánh dấu điểm khởi đầu cho tiết thứ 2 – Vũ Thủy. Để tính tiết Vũ Thủy, ngoài những cơn mưa dầm dề ảnh hưởng đến mùa màng, chúng ta còn có thể dựa vào ngày Dương lịch, đó là 18 và 19/2 hàng năm.
Tiết Kinh Trập: Tiết khí thứ 3 trong mùa Xuân được xác định vào khoảng ngày 5 hoặc 6/3 Dương lịch. Đây là thời điểm các loài sâu bọ, côn trùng sinh sôi nảy nở và cây cối đơm hoa kết trái.
Tiết Xuân Phân: Kết thúc tiết Kinh Trập là lúc bắt đầu tiết Xuân Phân, rơi vào ngày 20 hoặc 21/3 hàng năm, khi Mặt Trời nằm ở kinh độ 0° và nửa bán cầu Bắc nhận được nhiều nhiệt nhất. Là giai đoạn giữa mùa xuân nên ngày sẽ dài hơn đêm.
Tiết Thanh Minh: Trong các tiết khí trong năm, tiết Thanh Minh là thời điểm có ý nghĩa quan trọng trong văn hóa thờ cúng của người Việt. Đây là dịp con cháu đi tảo mộ, rơi vào ngày 4 hoặc 5/4 Dương lịch. Lúc này, thời tiết thường sáng trong, quang đãng, thỉnh thoảng xuất hiện vài cơn mưa nhỏ do Mặt Trời đang nằm ở vị trí 15°.
Tiết Cốc Vũ: Thời điểm Mặt Trời ở kinh độ 30° là lúc tiết Cốc Vũ bắt đầu, thường là ngày 20 hoặc 21/4 hàng năm. Đây là lúc diễn ra nhiều cơn mưa rào tốt cho hoa màu, ngũ cốc sinh trưởng.

Tiết khí mùa Xuân

Tiết khí mùa Hạ

Tiết Lập Hạ: Tiết khí thứ 7 trong năm có tên Lập Hạ, là khoảng thời gian chuyển giao từ mùa Xuân sang mùa Hè. Lúc này, Mặt Trời đang ở vị trí 45°, ánh sáng và nhiệt độ tăng cao. Chúng ta có thể xác định tiết này dựa vào ngày 5 hoặc 6/5 hàng năm.
Tiết Tiểu Mãn: Bắt đầu khi Mặt Trời nằm ở 60°, thường là ngày 21 hoặc 22/5. Biểu hiện của tiết Tiểu Mãn là những cơn mưa nhỏ xảy ra thường xuyên, có thể gây ra lũ quy mô nhỏ.
Tiết Mang Chủng: Đây là thời điểm chòm Sao Tua Rua mọc lên và người làm nông dựa vào đó để canh tác, thu hoạch vụ mùa. Cách xác định tiết khí này dựa vào ngày 5 hoặc 6/6 hàng năm, thời điểm Mặt Trời nằm ở vị trí 75°.
Tiết Hạ Chí: Là giai đoạn giữa mùa hè, nắng khá gay gắt và khó chịu, ngày thường dài hơn đêm bởi lúc này Mặt Trời đang ở 90°. Hàng năm, tiết khí này thường rơi vào ngày 21 hoặc 22/6.
Tiết Tiểu Thử: Sau Hạ Chí, tiết khí Tiểu Thử bắt đầu với ánh sáng và nhiệt độ có sự giảm dần. Mặt Trời đang ở 105° và mùa Hạ đang dần kết thúc. Nhìn vào lịch tiết khí, chúng ta có thể xác định giai đoạn Tiểu Thử rơi vào ngày 7 hoặc 8/7 Dương lịch.
Tiết Đại Thử: Là thời điểm mùa Hè đạt đỉnh và bắt đầu nhường chỗ cho mùa Thu. Thông thường, ngày 22 hoặc 23/7 hàng năm sẽ bắt đầu tiết khí thứ 12 này với đặc điểm nhận diện là những cơn bão, áp thấp nhiệt đới xuất hiện. Dù vậy, thời tiết vẫn còn rất nóng bức.

Tiết khí mùa Hạ

Tiết khí mùa Thu

Tiết Lập Thu: Nếu Đại Thử kết thúc mùa hạ thì Lập Thu là tiết khí báo hiệu mùa Thu đã đến. Trong lịch Dương, Lập Thu có thể rơi vào 2 ngày 7 hoặc 8/8 hàng năm, khi Mặt Trời đang nằm ở kinh độ 135°. Thời điểm này, chúng ta sẽ thấy tiết trời se lạnh hơn, hoa cúc bắt đầu nở, nhiệt độ và ánh sáng giảm dần.
Tiết Xử Thử: 15 ngày sau tiết khí Lập Thu là lúc bắt đầu tiết Xử Thử, tức là khoảng ngày 22 hoặc 23/8. Đây là lúc những cơn mưa ngâu xuất hiện với gió heo may đặc trưng.
Tiết Bạch Lộ: Đến ngày 7 hoặc 8/9, khi Mặt Trời nằm ở kinh độ 165° nghiêng về nửa bán cầu Nam, thì tiết Bạch Lộ bắt đầu. Tên gọi của tiết này trong tiếng Hán có nghĩa là nắng nhạt, ý chỉ thời tiết mát mẻ, trong xanh của thời điểm gần giữa mùa thu.
Tiết Thu Phân: Khi những chiếc lá cây bắt đầu úa vàng và thay lá, cũng là lúc tiết Thu Phân bắt đầu, báo hiệu chúng ta đã bước vào giữa mùa Thu. Xem lịch tiết khí sẽ thấy, tiết Thu Phân thường rơi vào ngày 21 hoặc 22/9 hàng năm.
Tiết Hàn Lộ: Khi Mặt Trời nghiêng hoàn toàn về phía nửa bán cầu Nam tại kinh độ 195°, tiết Hàn Lộ bắt đầu. Thời điểm này nhiệt độ và ánh sáng từ Mặt Trời giảm khá sâu, nhưng thời tiết vẫn chưa quá lạnh vì lượng nhiệt lớn từ mùa hè vẫn còn tồn tại. Hàng năm, tiết Hàn Lộ thường khởi đầu từ ngày 8 hoặc 9/10.
Tiết Sương Giáng: Kết thúc mùa Thu, từ ngày 23 hoặc 24/10, khi Mặt Trời nằm ở kinh độ 210°, chúng ta sẽ bước vào tiết Sương Giáng, đặc trưng bởi hiện tượng sương mù vào đêm muộn hoặc sáng sớm.

Tiết khí mùa Thu

Tiết khí mùa Đông

Tiết Lập Đông: Tiết đầu tiên bắt đầu mùa Đông rơi vào ngày 7 hoặc 8/11 Dương lịch hàng năm. Lúc này Mặt Trời đang ở 225°, ngày dài hơn đêm, đặc trưng bởi những đợt gió lạnh từ phương Bắc tràn về.
Tiết Tiểu Tuyết: Khi Mặt Trời đi thêm 15° đến kinh độ 240° cũng là lúc tiết khí thứ 20 trong năm bắt đầu. Lúc này một số nước như Hàn Quốc, Trung Quốc sẽ xuất hiện tuyết rơi, trời rét lạnh. Chúng ta có thể xác định ngày Tiểu Tuyết trong lịch vạn niên vào 22 hoặc 23/11 hàng năm.
Tiết Đại Tuyết: Thường rơi vào ngày 7 hoặc 8/12, khi Mặt Trời nằm ở vị trí 255°. Lúc này, các tỉnh vùng cao phía Bắc tại Việt Nam cũng có thể xuất hiện hiện tượng tuyết rơi như Lào Cai, Sa Pa. Tại các quốc gia khác như Hàn Quốc, Trung Quốc, tuyết đã rơi dày đặc.
Tiết Đông Chí: Là lúc Mặt Trời đi vào kinh độ 270°, khí hậu bước vào giữa mùa Đông. Trong lịch tiết khí, ngày Đông Chí bắt đầu vào khoảng 21 hoặc 22/12 với đặc trưng ngày ngắn đêm dài.
Tiết Tiểu Hàn: Vào ngày 5 hoặc 6/1 hàng năm, Mặt Trời ở vị trí 285° là thời điểm bắt đầu tiết khí Tiểu Hàn. Lúc này, các khu vực bán cầu Bắc vẫn chưa nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt độ của Mặt Trời nên thời tiết vẫn rét nhẹ.
Tiết Đại Hàn: Đây là lúc Mặt Trời ở kinh độ 300°, thời điểm đạt đỉnh của mùa Đông với thời tiết rét đậm rét hại. Trong lịch Dương, giai đoạn tiết Đại Hàn sẽ rơi vào một trong hai ngày 20 hoặc 21/1 hàng năm.

Tiết khí mùa Đông

Ảnh hưởng của tiết khí lên cơ thể

Các tiết khí trong năm được xác định dựa trên quỹ đạo của Trái Đất quay xung quanh Mặt trời. Con người tồn tại trong vũ trụ và chịu sự tác động của Mặt Trời, Trái Đất, Mặt Trăng và các vì sao… Vì thế, 24 tiết khí cũng sẽ ảnh hưởng lên cơ thể chúng ta.

Tùy theo mùa, sức khỏe về thể chất và tinh thần của con người có thể bị tác động tích cực hoặc tiêu cực. Dưới đây là một số ảnh hưởng dễ nhận biết nhất.

Khó chịu, bức bối khi đang ở tiết khí mùa Hè.
Suy nhược, cảm lạnh khi đang ở các tiết mùa Đông.
Vào các tiết khí khiến thời gian ngày đêm chênh lệch, chúng ta có thể bị thiếu ngủ, rối loạn giấc ngủ, gây căng thẳng, mệt mỏi.

Nhìn chung, nếu con người không có sự chuẩn bị trước sự thay đổi của 24 tiết khí trong năm, chúng ta sẽ rất dễ đổ bệnh vì không kịp thích nghi. Ngoài ra, cơ thể cũng có thể gặp nhiều rủi ro nếu tiêu thụ phải thực phẩm bị ôi thiu, biến chất do sự thay đổi của các tiết khí.

Trên đây là các thông tin quan trọng về 24 khí tiết trong năm. Hy vọng quý độc giả đã hiểu tiết khí là gì, cách tính tiết khí năm 2024 để ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống và công việc. Mọi thắc mắc về tiết khí, quý độc giả cũng có thể liên hệ Phong Thủy Đại Nam để được các chuyên gia tư vấn chuyên sâu hơn.

Nguồn: https://phongthuydainam.vn/tiet-khi/