Iyàrá kan bí àgbà

O ṣeun fún Ọlọrun àgbà, ó fún wa ní ẹ̀mí àgbà àti ìlera. Àgbà jẹ́ ọ̀rọ̀ tí ó ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìtumọ̀, ṣùgbọ́n nínú àpilẹ̀kọ̀ yìí, a ó máa kọ̀ nípa àgbà tí ó jẹ́ àrùn tí ó ń ṣẹlẹ̀ lórí ọ̀rùn ọ̀rọ̀ àti ẹ̀fúùfù.
Àgbà ni àrùn tí ó ń fa kí ọ̀rùn ọ̀rọ̀ àti ẹ̀fúùfù ṣàn. Ó jẹ́ àrùn tó gbà jẹun nígbà gbogbo ọdún, ṣùgbọ́n ó sábà ma ń pò sí ní àkókò ọ̀tún. Àgbà óògbọ́n lẹ́nu ẹ̀jẹ̀ tẹ́lẹ̀ kí a tó lè mọ̀ ọ́, ó sì lẹ̀ ṣẹlẹ̀ ní àwọn ènìyàn gbogbo, láàmì àrà ni àwọn ọ̀rọ̀ àgbà, àwọn ọmọdé àti àwọn ọ̀rọ̀ tó ní àìsàn ẹ̀jẹ̀ tí ó ń fa ìgbàgbọ́ra.
Àgbà ń sábà máa ń bẹ̀rẹ̀ bí àrùn ìtàn, tí ó lè wà fún ọ̀rọ̀ kan sí ọ̀sẹ̀ mẹ́ta. Àwọn àmì àrà àgbà tí ó wọ́pọ̀ jùlọ ni:
* Ìdàgbà ọ̀rùn ọ̀rọ̀
* Ìbàjú ẹ̀fúùfù
* Ìrora lórí ọ̀rùn ọ̀rọ̀
* Ìhoro
* Ìdàgbàsókè
* Àrùn ọ̀rọ̀
* Iparẹ́ àti ìrora lárí ọmọ̀ràn
* Ìgbọ̀n nínú ọ̀rùn ọ̀rọ̀
Lára àwọn àgbà, àwọn ọmọdé àti àwọn ọ̀rọ̀ tó ní àìsàn ẹ̀jẹ̀ tó ń fa ìgbàgbọ́ra ni ó sábà ma ń ní àwọn àmì àrà tó ga jùlọ. Ní àwọn ọmọdé, àgbà lè fa ìbàjú ọ̀rùn ọ̀rọ̀ tó ga, tí ó sì lè fa ìdàgbàsókè tí ó lè ṣàkóbá fún ìgbàjí. Ní àwọn ọ̀rọ̀ tó ní àìsàn ẹ̀jẹ̀ tó ń fa ìgbàgbọ́ra, àgbà lè fa àìsàn tí ó lè ṣẹ́gúgbẹ̀.
Nígbà tí o bá rí àwọn àmì àrà àgbà, ó ṣe pàtàkì láti wá ìtójú lọ́dọ̀ dọ́kítà. Dọ́kítà lè ṣe ayẹ̀wò ati láti fún ọ̀rọ̀ dájú. Lára àwọn ìwádìí tí dọ́kítà lè ṣe ni:
* Ìgbọ̀rọ̀ ọ̀rùn ọ̀rọ̀
* Ìgbọ̀rọ̀ ẹ̀fúùfù
* Ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò ẹ̀jẹ̀
* Ìdánilẹ́nuwò ọ̀rùn ọ̀rọ̀
Kò sí ìtójú kan tó pàtàkì tí a lè lò fún àgbà. Ìtójú fún àgbà sábà ma ń ṣíṣe nípa rírọ̀ mọ́ àwọn àmì àrà àgbà. Àwọn ọ̀nà díẹ̀ tí a lè lò láti rọ̀ mọ́ àwọn àmì àrà àgbà ni:
* Ríráyèé
* Ṣíṣe ọ̀rùn ọ̀rọ̀
* Ṣíṣe ọ̀rùn ẹ̀fúùfù
* Líló ọ̀gbẹ̀
* Líló àwọn ọ̀rọ̀ tí ó lè dènú ẹ̀fúùfù
* Gbádúnjú ẹ̀fúùfù
Ní àwọn ọmọdé àti àwọn ọ̀rọ̀ tó ní àìsàn ẹ̀jẹ̀ tó ń fa ìgbàgbọ́ra, lóòótọ́ ni wọn yóò nílò ìtójú tó ga jùlọ, èyí lè ní nínú:
* Líló ọ̀gbẹ̀ kan tí ó lè dènú ẹ̀fúùfù
* Wíwọ́ sílé ìwòsàn fún àìsàn tí ó lè ṣẹ́gúgbẹ̀
Àgbà sábà ma ń san wọ́n kalẹ̀ lára ọ̀rọ̀ yíká ọ̀sẹ̀ kan sí ọ̀sẹ̀ mẹ́ta. Ìgbà yí, ó ṣe pàtàkì láti ṣe ayẹ̀wò ó lé nígbà gbogbo tí ó bá mú ọ́ lára kí o sì wá ìtójú tí o yẹ lọ́dọ̀ dọ́kítà. Ìwádìí àti ìtójú tí ó tóótun lè ṣèrànwó láti dín àwọn àmì àrà àgbà kù, kí o sì tún dènú ọ̀rùn ọ̀rọ̀ àti ẹ̀fúùfù, tí ó yóò sì ṣe àìsàn yìí kánjúkánjú.