Mar chuile iomarca ar fud an domhain, tá sé an-deacrach féachaint ar an léirthreas creathadh talún.

Is éard is creathadh talún ann ná gluaiseacht tobann ar an talamh, a chuirtear tús leis ag scaoileadh fuinnimh faoin dromchla. Is féidir leis an fuinneamh seo a bheith ina chúis le damáiste struchtúrach agus go leor básanna, ag brath ar fhéiniúlacht an chreathadh talún agus an áit ina dtarla.

Tá go leor cineálacha difriúla creathadh talún, ach is iad na cinn is coitianta ná creathadh talún a tharlaíonn mar gheall ar ghluaiseacht plátaí teictonacha. Bíonn plátaí teictonacha ina geolaoiseacha ollmhóra a fhothaíonn dromchla an Domhain, agus nuair a gluaiseann siad, is féidir leo cuideachta a bheith lena chéile. Is féidir leis an choidiscaocht seo a bheith ina chúis le frithchuimilt agus ar deireadh thiar thall, le scaoileadh fuinnimh ina bhfuil creathadh talún.

Tá go leor rudaí a d’fhéadfadh tionchar a imirt ar fheiniúlacht an chreathadh talún, lena n-áirítear méid an chréchta, an doimhneacht ag a dtarlaíonn, agus an t-ábhar atá sa chrutacht dhomhanda. Is iad na creathadh talún is cumhachtaí, ar a dtugtar "meagreathadh talún", a d'fhéadfadh a bheith ina chúis le damáiste suntasach agus a bheith marbhtach. Glactar leis go meagreathadh talún ar 8.0 ar Scála Richter nó níos mó mar mheagreathadh talún.

Is é an creathadh talún is measa riamh atá taifeadta ná an Creathadh Talún Valdivia sa tSile i 1960. Tomhaiseadh an creathadh talún seo le 9.5 ar Scála Richter agus mharaigh sé níos mó ná 1,600 duine.

Cé go bhfuil creathadh talún ina n-imeachtaí nádúrtha a d’fhéadfadh a bheith ina chúis le damáiste agus bás, tá go leor nithe is féidir linn a dhéanamh chun na héifeachtaí a mhaolú. Lena n-áirítear:

• Cónaí i gceantar go bhfuil cód foirgneamh sísmeach ann
• Na foirgnimh atá agat a neartú le haghaidh creathadh talún
• Ag déanamh pleananna chun magadh a thabhairt do chreathadh talún
• Ag foghlaim cad é a dhéanamh i gcás creathadh talún

Trí bheith ullmhaithe ar chreathadh talún, is féidir linn an riosca a mhaolú le go mbeidh sé díobhálach nó fatal.