Mauritania: Orílẹ̀ tí ó wà láàrín Sáhárà àti Òkun

Mauritania jẹ́ orílẹ̀-èdè kan tí ó wà ní Ìwọ̀-òòrùn Áfríkà, ó sì jẹ́ orílẹ̀-èdè tí ó tóbi jùlọ ní Áfríkà. Ọ̀rọ̀ Mauritania wá láti orúkọ Ìjọba tí á ń pè ní "Mauretania Caesariensis" tí àwọn Róòmù dá sílè ní ọ̀run àgbà. Orílẹ̀-èdè yìí jẹ́ agbègbè tí ó ṣàgbà, níbi tí ẹ̀yìn àgbà Sáhárà ti ń bá àgbègbè Sahel pàdé. Ẹ̀yìn àgbà Sáhárà náà bọ́ sí ìhà àríwá orílẹ̀-èdè náà, èyí tí ó jẹ́ ibi tí àwọn ọ̀gbàńgbà àti àwọn àgbà tí ó kéré gan-an wà. Ìhà gúúsù orílẹ̀-èdè náà ti jẹ́ agbègbè òúrẹ́ fún ọ̀pọ̀ ọ̀rẹ̀ ọ̀run, ó sì ni àwọn ọ̀gbà tí wọ́n wà ní ìbà.
Ènìyàn ti ń gbẹ́ ní Mauritania fún ọ̀pọ̀ ọ̀rẹ̀ ọ̀run, èyí tí ó jẹ́ àmì nípa àwọn ibi tí ó ti kù tí àwọn àwòrán tí ó ti kù tí àwọn ènìyàn kọ́kọ́ tí wọ́n ti gbé níbẹ̀. Àwọn àwòrán tí ó ti kù yìí fihàn pé àwọn ènìyàn ti ń gbé ní Mauritania láti ọ̀run àgbà àkọ́kọ́, wọ́n sì ti ṣètọ̀sí pẹ̀lú àwọn ọ̀rẹ̀ tí ó kéré ju àwọn ọ̀rẹ̀ ti wọ́n tíì mọ́ lọ́wọ́ wa. Ní àsìkò àwọn Róòmù, Mauritania jẹ́ agbègbè tí ó ṣàgbà tí wọ́n ń lò fún àgbà àti àwọn ọ̀rẹ̀, èyí tí ó jẹ́ gbogbo ọ̀nà fún àwọn oníṣòwò tí ó ń rìn ní Sáhárà.

Ní ọ̀rẹ̀ ọ̀fà àgbà, Mauritania di ibi tí àwọn ajagun Almoravid ti dá ìjọba sílẹ̀, èyí tí ó ṣakoso àgbà kan tí ó tóbi ní Ìwọ̀-òòrùn Áfríkà. Àwọn ajagun Almoravid jẹ́ àwọn ọmọ ẹ̀yà Berber tí wọ́n jẹ́ Mùsùlùmí, tí wọ́n sì gba ìjọba orílẹ̀-èdè náà fún ọ̀pọ̀ ọ̀run. Wọ́n ṣakoso àgbà náà pẹ̀lú ọwọ́ tí ó lákàrà, wọ́n sì gbá àgbà náà lọ́wọ́ àwọn ọlọ́pàá tí ó wà ṣáájú wọn. Àwọn Almoravid tun tún gbá Morocco àti Ìbẹ̀rẹ̀ rẹ̀ gé, tí wọ́n sì di ìjọba tí ó wà ní àgbà Ìwọ̀-òòrùn Áfríkà fún ọ̀pọ̀ ọ̀run.

Lẹ́yìn àwọn Almoravid, Mauritania di ibi tí àwọn ìjọba oníbútògbòfògbòfò ti ṣètò sílẹ̀, tí wọ́n jẹ́ àwọn tí wọ́n ṣakoso àgbà náà pẹ̀lú ọwọ́ àgbà. Àwọn ìjọba wọ̀nyí jẹ́ àwọn tí kò lágbàra, wọ́n sì ma ń gùn wọn lọ́pọ̀lọpọ̀. Ní ọ̀run 16th, Mauritania di ibi tí àwọn Sídì Ọba ti ṣètò sílẹ̀, tí wọ́n jẹ́ àwọn ọmọ ẹ̀yà Berber tí wọ́n jẹ́ Mùsùlùmí. Àwọn Sídì Ọba ṣakoso Mauritania pẹ̀lú ọwọ́ tí ó lákàrà, wọ́n sì gbá àgbà náà lọ́wọ́ àwọn ọlọ́pàá tí ó wà ṣáájú wọn. Wọ́n tún tún gbá àwọn àgbà tí ó wà ní ìhà gúúsù Morocco, tí wọ́n sì di ìjọba tí ó tóbi jùlọ ní Ìwọ̀-òòrùn Áfríkà.

Àwọn Sídì Ọba ṣakoso Mauritania fún ọ̀pọ̀ ọ̀run, tí wọ́n sì di ìjọba tí ó wà ní àgbà Ìwọ̀-òòrùn Áfríkà fún ọ̀pọ̀ ọ̀run. Wọ́n jẹ́ àwọn Mùsùlùmí tí ó gbàgbọ́ nínú kíkọ̀wé àti ẹ̀kọ́, tí wọ́n sì fún Mauritania ní ọ̀rọ̀ àgbà àti àṣà. Wọ́n tún gbá ilu tí ó pàtàkì jùlọ ní Mauritania, tí wọ́n jẹ́ Chinguetti, Ouadane, Wadan, àti Tichitt. Àwọn ilú wọ̀nyí jẹ́ àwọn ilú ẹ̀kọ́ àti àṣà tí ó ṣe pàtàkì, tí wọ́n sì ní ọ̀pọ̀ àwọn ìwé àgbà àti àwọn ọba tí ó ti kù.

Ní ọ̀run 19th, Mauritania di ibi tí àwọn Faransé gbá, tí wọ́n sì di ibi tí France ti ṣakoso láti ọ̀run náà rúgbá. Faransé gbá gbogbo Mauritania nígbà Àgbá Ogun Àgbáyé Kìíní, tí wọ́n sì fi orílẹ̀-èdè náà sí ọ̀rọ̀ àgbà wọn tí wọ́n ń pè ní "French West Africa". Faransé ṣakoso Mauritania fún ọ̀pọ̀ ọ̀rẹ̀ ọ̀run, tí wọ́n sì fún orílẹ̀-èdè náà ní ọ̀rọ̀ àgbà wọn àti àṣà wọn. Wọ́n tún gbá ilu tí ó pàtàkì jùlọ ní orílẹ̀-èdè náà, tí wọ́n jẹ́ Nouakchott, tí ó di olú orílẹ̀-èdè tí ó gbàlà.

Mauritania gbà òmìnira lọ́wọ́ Faransé ní ọ̀dún 1960, tí ó sì di orílẹ̀-èdè tí ó jẹ́ alágbà. Lẹ́yìn ìgbà náà, Mauritania ti kọjá ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìṣòro, tí ó pínpín orílẹ̀-èdè náà ní ọ̀rẹ̀ tí ó ti kọjá lọ́. Ní ọ̀rẹ̀ tí ó ti kọjá, Mauritania ti ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìgbéjàǹgbẹ tí ó ti kọ́kọ́, tí ó ti yọrí sí àwọn ìjọba tí ó ṣẹ̀ṣẹ̀ yípadà. Ṣugbọn, láìka àwọn ìṣòro wọ̀nyí sí, Mauritania ti ṣètò ibẹ̀ sílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí orílẹ̀-èdè tí ó jẹ́ alágbà, tí ó ní àgbà àti àṣà tí ó jẹ́ ti ara ẹni.

Mauritania jẹ́ orílẹ̀-èdè tí ó ní àgbà àti àṣà tí ó jẹ́ ti ara ẹni, tí ó yọrí sí ọ̀pọ