Nigeria Police Force

Orilẹ́-èdè Nàìjíríà ní agbá káríayé, àwọn ọlọ́pàá tún wà lára wọn. Nígbà tí a bá ń sọ̀rọ̀ nípa àwọn ẹ̀sìn ọlọ́pàá, ìgbà gbogbo ni agbá káríayé máa ń wá sí ìrànlọ́wọ́ wọn fún ààbò àti ìdáàbò. Ẹ̀sìn ọlọ́pàá ti orílẹ́-èdè Nàìjíríà gẹ́gẹ́ bí ijoba lágbára jẹ́ ọ̀kan nínú àwọn ẹ̀sìn tó wà nígbà tí orílẹ́-èdè yìí ṣì jẹ́ ilé ìfowópamọ́ fún ìṣàkóso ìjọba ọba.

Ní ọdún 1820, aláṣẹ ọ̀rẹ́ tẹ̀lẹ̀ Nígeria, James P. Willshire gbé àgbà káríayé gbà ní ọjà Olowu ní Ìbàdàn. Ìgbà yẹn, ọ̀rẹ́ tẹ̀lẹ̀ Willshire ṣètò àgbà káríayé láti bójú tó ààbò àwọn ará ìlú láti àwọn ọ̀rẹ́ kúnrin mẹ́sàn-án tí wọ́n ń mú ọ̀rẹ́ ìṣowo wọn ní ọjà náà.

Ní ọdún 1861, ọ̀rẹ́ tẹ̀lẹ̀ Glover, tó jẹ́ ọ̀rẹ́ ọba Ìbàdàn gba ọ̀rẹ́ àgbà káríayé gbà ní orílẹ́-èdè yìí. Ọ̀rẹ́ tẹ̀lẹ̀ Glover yìí ni ó ṣètò tí ó sì gbé àgbà káríayé kalẹ̀, tí wọ́n sì máa ń pè ní Hausa Constabulary. Nígbà tó yá, ní ọdún 1896, wọ́n gbinú àgbà káríayé tí Glover ṣètò yìí sí Nàìjíríà Police Constabulary. Nígbà tí wọ́n ṣi Nigeria Police Force ní ọdún 1930, àgbà káríayé nígbà yẹn ṣètò iṣẹ́ ìṣàkóso àgbà káríayé àti àyíká rẹ̀ kalẹ̀, wọ́n sì máa ń ṣiṣẹ́ lábẹ́ ìṣàkóso Alákòóso Ọlọ́pàá, tí ó sì jẹ́ ọ̀rẹ́ àgbà káríayé tí ó tóbi jùlọ ní orílẹ́-èdè Nàìjíríà.

Ìgbìmọ̀ àwọn ọ̀rẹ́ àgbà káríayé ní orílẹ́-èdè Nàìjíríà gẹ́gẹ́ bí ijoba lágbára ni ó ń ṣètò tí ó sì ń ṣàkóso gbogbo àwọn ọ̀rẹ́ àgbà káríayé ní gbogbo àgbà àti ìpínlẹ̀ tó wà ní orílẹ́-èdè yìí láti ọdún 1930 títí di báyìí, wọ́n sì ṣe àpẹẹrẹ rẹ̀ láti ọ̀rẹ́ àgbà káríayé tí ó wà ní orílẹ́-èdè Gẹ̀ẹ́sì.

Lọ́wọ́ lọ́wọ́ báyìí, ṣúgbọ́n, àwọn ọ̀rẹ́ àgbà káríayé ní orílẹ́-èdè Nàìjíríà gẹ́gẹ́ bí ijoba lágbára ní ẹ̀sìn tó tóbi julọ láàrín gbogbo àwọn ẹ̀sìn ọlọ́pàá ní orílẹ́-èdè yìí, ó ní àwọn ọ̀rẹ́ àgbà káríayé tó tó mílíọ́nu kan. Ọ̀rẹ́ àgbà káríayé yìí máa ń ṣiṣẹ́ láti bójú tó ìdáàbò àti ààbò fún orílẹ́-èdè Nàìjíríà tí ó gbòòrò àti fún àwọn tó ń gbé níbẹ̀.