Phó Chủ tịch nước - Từ thông lệ đến thay đổi luật lệ

Tại Việt Nam, chức vụ Phó Chủ tịch nước là một trong những vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị. Tuy nhiên, quá trình hình thành và phát triển của chức vụ này lại có nhiều thay đổi đáng kể, đan xen giữa thông lệ và luật lệ.

Khái niệm "Phó Chủ tịch nước" lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam vào năm 1946, khi Quốc trưởng Hồ Chí Minh bổ nhiệm ông Nguyễn Văn Tường và ông Phạm Văn Đồng làm Phó Chủ tịch nước. Lúc này, chức vụ Phó Chủ tịch nước chưa được quy định cụ thể trong Hiến pháp mà chỉ là một thông lệ chính trị.

Phải đến Hiến pháp năm 1980, chức vụ Phó Chủ tịch nước mới được chính thức được hiến định. Theo đó, Hiến pháp quy định: "Phó Chủ tịch nước thay mặt Chủ tịch nước khi Chủ tịch nước vắng mặt hoặc bận việc. Khi có yêu cầu của Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước giúp Chủ tịch nước theo dõi một số lĩnh vực công tác cụ thể".

Từ đó đến nay, chức vụ Phó Chủ tịch nước luôn được ghi nhận trong Hiến pháp, nhưng nội dung quy định về vai trò và nhiệm vụ của chức vụ này có một số thay đổi nhỏ qua các thời kỳ.

Một trong những thay đổi đáng chú ý là sự mở rộng nhiệm vụ của Phó Chủ tịch nước. Theo Hiến pháp năm 1992, Phó Chủ tịch nước không chỉ thay mặt Chủ tịch nước khi Chủ tịch nước vắng mặt hoặc bận việc, mà còn được giao thêm một số nhiệm vụ cụ thể như: "Tiếp các đoàn đại biểu nước ngoài đến thăm Việt Nam", "Thay mặt Nhà nước Việt Nam ký các hiệp ước, văn kiện quốc tế theo ủy nhiệm của Chủ tịch nước".

Một thay đổi quan trọng khác là quy định về việc Phó Chủ tịch nước đảm nhiệm thay thế chức vụ Chủ tịch nước. Theo Hiến pháp năm 2013, trong trường hợp Chủ tịch nước không còn khả năng thực hiện nhiệm vụ của mình thì Phó Chủ tịch nước sẽ đảm nhiệm thay thế cho đến khi có Chủ tịch nước mới. Đây là một sự điều chỉnh quan trọng nhằm đảm bảo sự liên tục trong công tác lãnh đạo quốc gia.

Những sửa đổi trong Hiến pháp đã góp phần nâng cao vai trò và vị thế của chức vụ Phó Chủ tịch nước. Phó Chủ tịch nước không chỉ là người hỗ trợ Chủ tịch nước mà còn là một trong những lãnh đạo cấp cao của Nhà nước, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành đất nước.

Trong những năm gần đây, chức vụ Phó Chủ tịch nước được nhiều người đánh giá là một "cái lò" đào tạo lãnh đạo tương lai của đất nước. Không ít Phó Chủ tịch nước sau khi kết thúc nhiệm kỳ đã được giao những nhiệm vụ cao hơn, trong đó có cả chức vụ Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch nước.

Chức vụ Phó Chủ tịch nước tại Việt Nam đã có một quá trình hình thành và phát triển lâu dài, từ một thông lệ chính trị đến một chức vụ được hiến định với vai trò và nhiệm vụ ngày càng quan trọng. Những thay đổi trong luật lệ về chức vụ này phản ánh sự phát triển của hệ thống chính trị Việt Nam, cũng như mong muốn nâng cao năng lực lãnh đạo và quản lý đất nước.