Połtawa - arcydzieło czy wytwór propagandy?




Drogi Czytelniku, dziś zabiorę Cię w literacką podróż do burzliwych czasów XVII wieku, kiedy Ukraina targana była wojennymi zawieruchami. Przedstawię Ci jeden z najważniejszych utworów epoki - "Połtawę" Aleksandra Puszkina. Będziemy rozważać, czy jest to arcydzieło literatury, czy raczej narzędzie politycznej propagandy.
Na początku XIX wieku, gdy powstawała "Połtawa", Rosja przeżywała okres zacieśnionego sojuszu z Ukrainą. Car Aleksander I uznał, że dzieło Puszkina może wzmocnić więzi między narodami, przedstawiając rosyjską interwencję w Ukrainie jako korzystną dla obu stron.
W "Połtawie" Puszkin opisuje wojnę domową na Ukrainie, która zakończyła się bitwą pod Połtawą w 1709 roku. Głównym bohaterem jest Iwan Mazepa, hetman kozacki, który zdradził cara Piotra Wielkiego i sprzymierzył się ze szwedzkim królem Karolem XII.
Puszkin z wielkim kunsztem odmalowuje historyczne wydarzenia, wprowadzając czytelnika w wir wojennej zawieruchy. Czytając "Połtawę", można poczuć zapach prochu, usłyszeć szczęk broni i zobaczyć pola bitewne usłane ciałami. Mistrzowsko wykorzystuje poeta środki stylistyczne, kreując żywe i zapadające w pamięć obrazy.
Jednak "Połtawa" to nie tylko dzieło literackie, ale także utwór zaangażowany politycznie. Puszkin nie jest bezstronnym obserwatorem, ale otwartym zwolennikiem Piotra Wielkiego i rosyjskiego panowania na Ukrainie. Bohaterem jego poematu jest Mazepa, przedstawiony jako podstępny zdrajca, który zdradził swój kraj dla osobistych ambicji.
Rosyjska propaganda wykorzystała "Połtawę" jako narzędzie uzasadniające rosyjską dominację na Ukrainie. Pomogła ona kształtować rosyjskie postrzeganie Ukraińców jako narodu niezdolnego do samostanowienia i wymagającego rosyjskiego przewodnictwa.
Czy "Połtawa" jest więc arcydziełem literatury, czy wytworem propagandy? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Jest to z pewnością utwór literacki o wysokich walorach artystycznych, ale jest też dziełem politycznie zaangażowanym, służącym rosyjskim celom imperialnym.
Dzisiaj, w obliczu napięć między Rosją a Ukrainą, "Połtawa" Puszkina nabiera nowego znaczenia. Przypomina nam, jak potężną rolę literatura może odgrywać w kształtowaniu opinii publicznej i wspieraniu politycznych narracji.
Drogi Czytelniku, zachęcam Cię do lektury "Połtawy" i do własnej oceny jej literackich i politycznych aspektów. To dzieło, które nie pozostawi Cię obojętnym i skłoni do refleksji nad historią i współczesnością.