Trybunał Stanu co to?

Trybunał Stanu to szczególny organ władzy państwowej, który orzeka w sprawach odpowiedzialności konstytucyjnej osób pełniących najwyższe funkcje w państwie. W Polsce Trybunał Stanu działa na podstawie Konstytucji RP i ustawy o Trybunale Stanu.

Trybunał Stanu składa się z 15 sędziów. Połowa z nich to posłowie wybrani przez Sejm, a druga połowa to osoby wybrane przez Senat spośród osób niebędących członkami parlamentu. Kadencja sędziów Trybunału Stanu trwa 9 lat.

Trybunał Stanu orzeka w sprawach o:

• złamanie Konstytucji lub ustawy przez Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, członków Rady Ministrów, Prezesa NBP, Prezesa NIK
• naruszenie przez Prezydenta RP powagi urzędu Prezydenta RP
• naruszenie przez Prezesa Rady Ministrów powagi urzędu Prezesa Rady Ministrów

Postępowanie przed Trybunałem Stanu jest dwuetapowe. W pierwszym etapie Sejm lub Senat powołuje komisję śledczą, która bada zarzuty postawione przeciwko osobie, wobec której wszczęto postępowanie. Jeśli komisja śledcza uzna, że zarzuty są uzasadnione, przedstawia wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej. W drugim etapie Trybunał Stanu przeprowadza postępowanie dowodowe i wydaje wyrok.

Wyrok Trybunału Stanu może być:

• uniewinniający
• skazujący na utratę zajmowanego stanowiska
• skazujący na zakaz zajmowania określonych stanowisk lub wykonywania niektórych zawodów
• skazujący na grzywnę

Wyrok Trybunału Stanu jest ostateczny i nie podlega zaskarżeniu.

Trybunał Stanu w Polsce został utworzony w 1921 roku. Początkowo działał on na podstawie ustawy o Trybunale Stanu z 1921 roku. W latach 1947-1982 Trybunał Stanu nie działał. Został reaktywowany w 1982 roku na podstawie ustawy o Trybunale Stanu z 1982 roku. W 1997 roku została uchwalona nowa ustawa o Trybunale Stanu, która obowiązuje do dziś.

Trybunał Stanu jest organem często wzbudzającym kontrowersje. Krytycy Trybunału zarzucają mu polityzację i nieskuteczność. Zwolennicy Trybunału argumentują, że jest on niezbędnym instrumentem pozwalającym na pociągnięcie do odpowiedzialności osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie.

W ostatnich latach Trybunał Stanu orzekał w kilku głośnych sprawach, w tym w sprawie byłego Prezydenta RP Lecha Wałęsy i byłego Premiera RP Donalda Tuska. W obu przypadkach Trybunał Stanu uniewinnił oskarżonych.