Ufisadi katika Tume ya Huduma za Mahakama

Mfumo wa haki ni nguzo muhimu katika jamii yoyote, kwani huhakikisha kwamba sheria inatumika kwa haki na kwa usawa kwa wote. Hata hivyo, wakati kutokuwa na uadilifu na ufisadi vinaingia kwenye mfumo huu muhimu, matokeo yanaweza kuwa mabaya.

Tume ya Huduma za Mahakama (JSC) nchini Kenya ni chombo huru cha kikatiba chenye wajibu wa kuajiri na kuondoa majaji na mahakimu, kusimamia taaluma zao, na kupendekeza mahakama za juu zaidi kwa uteuzi na Rais. Miaka ya karibuni, JSC imekuwa ikikabiliwa na madai kadhaa ya ufisadi, ambayo yamesababisha wasiwasi mkubwa miongoni mwa wananchi.

Mnamo mwaka wa 2013, Jaji Philip Tunoi aliondolewa afisini na Bunge baada ya kupatikana na hatia ya kuomba na kupokea hongo ili kuathiri matokeo ya kesi. Katika tukio lingine la kiwango cha juu, Jaji Mohammed Warsame aliondolewa afisini mnamo mwaka wa 2016 baada ya kupatikana na hatia ya kuomba hongo na kupokea faida isiyofaa kutokana na nafasi yake.

Mbali na matukio hayo ya hali ya juu, kumekuwa na madai kadhaa ya ufisadi mdogo ndani ya JSC. Mnamo mwaka wa 2017, Kamati ya Bunge kuhusu Maadili na Usalama ilifanya uchunguzi kuhusu madai kwamba maafisa wa JSC walikuwa wakila rushwa ili kuharakisha uhamisho na uteuzi wa majaji na mahakimu.

Ushahidi wa ufisadi ndani ya JSC umeharibu sana imani ya umma katika mfumo wa haki. Wakati kesi za rushwa zinachunguzwa na kuadhibiwa, ni muhimu pia kushughulikia sababu za msingi za tatizo hili.

Sababu moja ya ufisadi ni ukosefu wa uwazi na uwajibikaji ndani ya JSC. Mchakato wa kuajiri na kuondoa majaji na mahakimu mara nyingi huwa fiche, na kunatoa nafasi kubwa ya ubaya.

Sababu nyingine ni ukosefu wa mshahara wa kutosha kwa majaji na mahakimu. Hata ingawa taaluma ya mahakama inahitaji viwango vya juu vya uadilifu na utaalamu, mishahara ya majaji na mahakimu mara nyingi huwa ya chini sana kuliko mawakili wa sekta binafsi.

Ili kukabiliana na ufisadi katika JSC, ni muhimu kutekeleza hatua kadhaa muhimu:

• Kuongeza uwazi na uwajibikaji katika mchakato wa kuajiri na kuondoa majaji na mahakimu.
  
• Kuongeza mishahara ya majaji na mahakimu.
  
• Kuimarisha kanuni za maadili na ukaguzi wa majaji na mahakimu na maafisa wa JSC.
• Kuunda chombo huru cha kupambana na ufisadi ili kuchunguza na kuwafungulia mashtaka waliohusika na ufisadi.

Kwa kuchukua hatua hizi, tunaweza kusaidia kurejesha imani ya umma katika mfumo wa haki na kuhakikisha kwamba Tume ya Huduma za Mahakama inaendelea kuwa taasisi inayoaminika na yenye uadilifu.