UNN lecturer caught

Wo gbọ ti akọrin kan ti o gbọdọ jẹ́ ọ̀rọ̀ rẹ̀ nìyẹn, tí ó ní: "Kò sí ohun tó tó láìsí àgbà, kò sí ẹni tó kéré láìsí àgbà." Akọrin náà tún gbà wá níyànjú pé: "Òwe tuntun tí a bá kọ, àgbàlógbà lá fi ríran." Béè ni o rí, ohun kan tí o ṣẹlẹ̀ ní èkejì ọjọ́ Ọ̀sù Kejìlá ọdún 2023 ni Ilé-ẹ̀kọ́ gíga ti Ǹnámdí Azikiwe, Awka (UNN).
Ọ̀rọ̀ náà gbọ́dọ̀ ti tún dé òun kan tí ó gbọdọ̀ jẹ́ ọ̀pọ̀lọ̀ rẹ̀, tí ó ní: "Eni tí e bá kàn lójú, yóò wá ṣe àgbà, tí a bá kàn lára, ọ̀rọ̀ náà a wá kọ́ni." Ohun kan tí ó ṣẹlẹ̀ lọ́jọ́ náà jẹ́ ìpìlẹ̀ ti ìgbàgbọ́ yìí. Ní ọjọ́ náà, ọ̀rọ̀ gbọ́dọ̀ ti dé ọ̀wọ́ Àgbà Professor Ọládélè̀ Òké, tó jẹ́ Ọ̀jọ̀gbọ́n nínú Ìjìnlẹ̀ Ẹ̀kọ́ ní Ilé-ẹ̀kọ́ UNN yìí.
Kí la sì gbọ́ tí Àgbà Profesọ̀ Òké kọ́? Wọ́n ní ó kọ́ àwọn ọ̀mọ̀wé rẹ̀ pé kí wọ́n máa fúnra wọn ní àgbà káwọn ó máa ríran bíi àgbà. Wọ́n ní ó fi ọwọ́ mú ohun ìríran tó gbọdọ̀ jẹ́ ọ̀rọ̀ rẹ̀, tí ó fi ń ṣiṣẹ́ ní ọjà tí ó wà ní àgbègbè Akáwọ́ náà, ó sì nígbà tí ó fi ọwọ́ mú ó mú, ohun tó wá ṣẹlẹ̀ lásán ni pé, ọ̀rọ̀ rẹ̀ kú. Wọ́n ní ó gbìgbẹ́ ọ̀rọ̀ rẹ̀ padà, ó sì padà rẹ̀n, nígbà tí ó padà rẹ̀n tí ó kọ́, ó ti padà ríran bí àgbà pópó àti bí ọ̀rọ̀ tuntun.
Ohun tí Àgbà Profesọ̀ Òké kọ́ ní ọ̀rọ̀ àgbà, ó jẹ́ ohun tó wọpọ̀ láàrín àwọn Yorùbá. Káì, àgbà ńlá ni ohun tó wọ̀pọ̀ báyìí nínú àwọn Yorùbá. Lóòtọ̀, gbogbo orílẹ̀-èdè Yorùbá kọ̀, ọ̀rọ̀ àgbà àti ìṣe àgbà jẹ́ ọ̀rọ̀ tí ó gbọ̀ngbọ̀ngbọ́ láàárín àwọn Yorùbá. Ọ̀rọ̀ àgbà àti ìṣe àgbà yìí, ó jẹ́ ọ̀rọ̀ ọlọ́rọ̀; ó sì jẹ́ ọ̀rọ̀ tí ó jẹ́ ọ̀rọ̀ àgbà, nítorí gbogbo Yorùbá ni ó mọ̀ ọ́.
Gbogbo Yorùbá ni ó mọ̀ ọ̀rọ̀ àgbà, nítorí pé àgbà ni a fi ń kọ àgbà. Àgbà ni a sì fi ń kọ́ àgbà, tí a sì tun fi ń kọ́ ènìyàn. Ẹ̀yìn àtàrí ọ̀rọ̀ náà gbọdọ̀ ti rí béè, tí ó fi ní: "Ẹ̀yìn àtàrí tí ó bá jẹ́ ẹ́gbá, àgbà a fi túbọ̀." Béè sì ni o rí, ní ilẹ̀ Yorùbá, ẹ̀yìn àgbà àtàrí ni a fi ń kọ́ ènìyàn.
Ìgbàgbọ́ àwọn Yorùbá ni pé, ó ṣeé ṣe tí ènìyàn bá kọ́ àgbà tuntun, àgbà tuntun yìí a fi ríran bí àgbà pópó tàbí bí ọ̀rọ̀ tuntun. Èyí sì jẹ́ ohun tó ṣẹlẹ̀ lọ́jọ́ náà láàrín Àgbà Profesọ̀ Òké àti ọ̀mọ̀wé rẹ̀. Ìgbàgbọ́ náà sì gbọ̀ngbọ̀ngbọ́ láàrín àwọn Yorùbá, nítorí ṣíṣe àgbà tuntun ni a fi ń túbọ̀ kọ́ àgbà tuntun.
Háà, ohun kan tí àgbà kọ́ ni pé, ó máa ń ṣẹlẹ̀ tí ọ̀rọ̀ bá kú, ó gbẹ́ ọ̀rọ̀ tuntun kọ́. Ohun kan tí àgbà kọ́ ni pé, ó máa ń ṣẹlẹ̀ tí ẹni bá kú, ẹni tuntun a wá kọ́. Káì, àgbà ni nǹkan nlá, ohun tí ó sì tóbi jù ni pé, àgbà kọ́ gbogbo ènìyàn, ó sì jẹ́ ọ̀rọ̀ tó le kọ̀ nígbà gbogbo.
Ní ilẹ̀ Yorùbá, àgbà àti ọ̀rọ̀ àgbà jẹ́ ọ̀rọ̀ tó tóbi, tó sì wọ̀pọ̀. Ọ̀rọ̀ tó gbọdọ̀ jẹ́ ọ̀rọ̀ bàbá Ṣíníkúnlẹ̀ Ọláwálé jẹ́: "Bi a bá fi ọ̀rọ̀ kọ àgbà, àgbà a fi ọ̀rọ̀ kọ̀ wá. Bi a bá fi ètò kọ àgbà, àgbà a fi ètò kọ̀ wá." Ọ̀rọ̀ náà jẹ́ àgbà tí ó gbọ̀ngbọ̀ngbọ́ láàrín àwọn Yorùbá, tí ó sì jẹ́ ọ̀rọ̀ tó jẹ́ àgbà, nítorí gbogbo Yorùbá ni ó mọ̀ ọ́.
Ohun tí bàbá náà kọ́ nínú ọ̀rọ̀ náà ni pé, gbígbà ọ̀rọ̀ tí ó tóbi jẹ́ ohun tó wọ̀pọ̀ báyìí láàrín àwọn Yorùbá. Ọ̀rọ̀ ọlọ́rọ̀ ni ọ̀rọ̀ tí ó tóbi, kò sì sí ọ̀rọ̀ tó tóbi ju ọ̀rọ̀ tí ó tóbi lọ. Ohun tó sì fi jẹ́ pé ó tóbi ni pé, ó gbọ̀ngbọ̀ngbọ́ láàrín àwọn Yorùbá, tí a sì ma fi ń kọ́ ènìyàn.